najciekawsze orzeczenia | Co do zasady

Sąd Najwyższy w ostatnim czasie wypowiedział się na temat uznania długu i tym samym dał kilka ogólnych wskazówek, jak interpretować oświadczenia i zachowanie dłużnika. Jest to bardzo ważne praktyczne zagadnienie, ponieważ dłużnik swoim działaniem może doprowadzić do przerwania biegu przedawnienia roszczenia. Dłużnicy powinni więc zachować ostrożność, co deklarują wierzycielowi. Wierzyciele natomiast w wielu przypadkach mogą wykorzystać zachowanie dłużnika, aby poprawić swoją sytuację prawną.

Nasilenie działalności gospodarczej na Morzu Bałtyckim coraz częściej będzie skutkować sytuacją, w której różne przedsięwzięcia będą planowane w tej samej lokalizacji. Rozstrzyganie w tego typu sprawach może być wyzwaniem zarówno dla organów, jak i dla sądów administracyjnych.

Księgi wieczyste zawierają szereg informacji dotyczących stanu prawnego nieruchomości (działy II–IV). Zawarte tam dane objęte są domniemaniem ich prawdziwości (art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Co jednak jeśli okaże się, że treść księgi wieczystej różni się od rzeczywistego stanu prawnego nieruchomości? Czy domniemanie można obalić i w jaki sposób to najlepiej zrobić? Najpopularniejszym instrumentem jest wytoczenie powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Nie jest to jednak jedyny sposób, co ostatnio potwierdził Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie.

Może się wydawać, że wybór najkorzystniejszej oferty zwiastuje rychłe zawarcie umowy. Praktyka pokazuje jednak, że nieraz wybrani w postępowaniu wykonawcy uchylają się od jej podpisania. Kiedy mamy do czynienia z takim zachowaniem i czy zawsze zwlekanie z podpisaniem umowy jest podstawą do unieważnienia postępowania? Właśnie na takie pytanie musiał odpowiedzieć sobie zamawiający w sprawie będącej przedmiotem wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 28 marca 2022 r. (KIO 686/22).

Konsorcjum od wielu lat jest powszechną i – wydawałoby się – dobrze znaną formą współpracy przedsiębiorców realizujących zamówienia publiczne. Mimo to konstrukcja ta wciąż budzi wątpliwości prawne, zwłaszcza gdy rodzi się spór i trafia on do sądu. Ze względu na zwodnicze podobieństwo tej konstrukcji do spółki cywilnej niejasne bywa to, którzy członkowie konsorcjum mogą uczestniczyć w procesie sądowym. Takie właśnie zagadnienie badał Sąd Najwyższy w wyroku z 30 czerwca 2021 r., III CSKP 75/21.

Zamawiający jako gospodarz postępowania powinien określić w dokumentacji wymogi formalne oraz techniczne dotyczące zabezpieczenia wadialnego. Zdarzało się, że jednym z takich wymogów było nałożenie na wykonawców obowiązku przedłożenia gwarancji wadialnej, której ważność przekraczałaby termin związania ofertą. W niedawno wydanym orzeczeniu Krajowej Izby Odwoławczej rozstrzygnięto, czy takie postanowienia SWZ są dopuszczalne, czy też może są nieważne z mocy prawa (KIO 3482/21).

Wykonawca ma obowiązek rzetelnie skalkulować cenę oferty i uwzględnić w niej wszystko, co wynika z SWZ, w tym typowe ryzyka związane z realizacją zamówienia, tak aby zaoferowana cena była realna i pozwalała na należyte wykonanie umowy. Jeśli cena oferty wydaje się rażąco niska lub budzi wątpliwości, wykonawca musi ją szczegółowo wyjaśnić.

Określenie w treści regulaminu planowanego kosztu wykonania prac realizowanych na podstawie pracy konkursowej ma na celu zapoznać uczestników postępowania z możliwościami finansowymi zamawiającego. Wykonawcy powinni uwzględniać tą wartość przy sporządzaniu prac konkursowych, ponieważ w przeciwnym razie ich praca nie podlegałaby ocenie przez sąd konkursowy. Na takie konsekwencje wskazała Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 10 stycznia 2022 r. (KIO 3624/21).
 

Sąd Najwyższy w wyroku z 10 lutego 2021 r. (I CSKP 33/21) rozważał zasadność skargi kasacyjnej powódki. Zmierzała ona do wykazania, że doszło do jej pokrzywdzenia jako wierzyciela pauliańskiego (tzw. skarga pauliańska uregulowana jest w art. 527 i następnych Kodeksu cywilnego). Sąd Najwyższy poruszył w tym dyskusyjnym – z punktu widzenia bezpieczeństwa uczestników obrotu, w tym wierzycieli – orzeczeniu istotne kwestie. Wskazał m.in., że na ocenę, czy doszło do pokrzywdzenia wierzyciela w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. ma wpływ, czy uzyskany ekwiwalent posłużył do zaspokojenia innych wierzycieli.
 

Żądanie w tzw. skardze pauliańskiej (art. 527 i nast. k.c.) musi być – zarówno od strony podmiotowej, jak i przedmiotowej – ściśle określone w zasadniczej treści (petitum) pozwu. Błędem jest założenie, że sąd rozpoznający sprawę sam odszuka brakujące elementy w uzasadnieniu.

Kiedy zamawiający ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie za wykonanie dzieła? Jak do tego obowiązku mają się stwierdzone wady i kiedy można odmówić odbioru? Pytania te powodują wiele trudności w praktyce i na ich tle dochodzi do licznych, często bardzo złożonych i długoletnich sporów. Problematyką tą zajął się w ostatnim czasie Sąd Najwyższy. Potwierdzony przez niego kierunek interpretacji może pomóc podmiotom funkcjonującym na rynku, w tym także wykonawcom robót budowlanych, do których ustalenia te mogą mieć analogiczne zastosowanie.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał 21 grudnia 2021 r. długo oczekiwany wyrok w sprawie wykładni unijnego rozporządzenia blokującego (rozporządzenie Rady (WE) nr 2271/96 z dnia 22 listopada 1996 r.) w sprawie Bank Melli Iran przeciwko Telekom Deutschland GmbH (C-124/20). Chociaż rozstrzygnięcie nie rozwiewa wszystkich wątpliwości, to niewątpliwie wskazuje kierunek interpretacji i dowodzi, że nawet nieidealne przepisy trzeba stosować.