zamówienia publiczne | Co do zasady

Zagadnienie tajemnicy przedsiębiorstwa wciąż budzi wiele wątpliwości i zastrzeżeń. Ostatnie działania zamawiających i wyroki Krajowej Izby Odwoławczej pozwalają na stwierdzenie, że coraz mniej informacji można zastrzec jako tajemnicę przedsiębiorstwa. Izba skrupulatnie bada, czy wykonawcy spełnili wszystkie niezbędne przesłanki w celu wykazania, że zastrzegana informacja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa.

Przechodząca przez Polskę fala powodziowa ma znaczący wpływ na życie dotkniętej nią ludności oraz na funkcjonowanie lokalnych przedsiębiorstw. Dezorganizuje również pracę władz samorządowych i instytucji, wymuszając nie tylko większe zaangażowanie, ale także podejmowanie szybkich decyzji, w tym zakupów w trybie pilnym.

Obowiązujące przepisy prawa nie sprzeciwiają się miarkowaniu naliczonej kary umownej przez publicznego zamawiającego. Takie działanie jest więc dopuszczalne. Praktyka pokazuje jednak, że samodzielnych miarkowań wciąż jest niewiele. Wynika to w dużej mierze z utrwalanego przez lata poglądu, że takie miarkowanie stanowi niedopuszczalną zmianę zamówienia publicznego. Drugą okolicznością jest szeroko rozumiana dyscyplina finansów publicznych, w duchu której zamawiający publiczni często zbyt powściągliwie podchodzą do możliwości, które oferują im przepisy prawa.

W projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego proponuje się zmiany, które znacząco pogorszą sytuację wykonawców w postępowaniu przed Krajową Izbą Odwoławczą.

Ostatnie dwa lata na rynku zamówień publicznych nie należały do najspokojniejszych. Pandemia COVID-19 oraz wojna w Ukrainie spowodowały stały i dynamiczny wzrost cen materiałów i usług oraz przerwanie łańcuchów dostaw, co przełożyło się na rekordowe wskaźniki inflacji i niespotykany wcześniej wzrost wynagrodzeń. W obliczu tak trudnej i tak bezpośrednio oddziałującej na rynek sytuacji ekonomicznej wykonawcy stanęli przed trudnym zadaniem doprowadzenia do waloryzacji swoich kontraktów. Oczekiwaniom rynku niekiedy wychodzi naprzeciw Krajowa Izba Odwoławcza. W bardzo istotnym wyroku KIO 3389/23 z 28 listopada 2023 r. Izba wskazała, jakie cechy powinna mieć oraz jak powinna wyglądać skuteczna, a więc i precyzyjna, klauzula waloryzacyjna.

Niekiedy już przed otwarciem ofert zamawiający zna kwotę, jaką przeznaczy zarówno na zamówienie podstawowe, jak i na zamówienie opcjonalne. Jak powinien oznaczyć te kwoty w informacji o kwocie przeznaczonej na sfinalizowanie zamówienia? Kiedy postępowanie zostanie unieważnione na podstawie art. 255 pkt 3 p.z.p., jeśli zamówienie przewiduje prawo opcji? Na te i na wiele innych pytań odpowiada Krajowa Izba Odwoławcza w najnowszym wyroku KIO 713/23.

Czy zmiana umowy o zamówienie publiczne może być obowiązkiem stron, gdy spełniona została przesłanka umowna do jej dokonania? I czy strona może zgodzić się wyłącznie na korzystne dla siebie konsekwencje danej zmiany realiów gospodarczych?

W połowie zeszłego roku weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie subsydiów z państw trzecich zakłócających rynek wewnętrzny. Pierwszy przypadek, w którym Komisja Europejska zdecyduje, jaki wpływ na rynek zamówień publicznych UE ma pozaunijne wsparcie finansowe, dotyczy chińskiego oferenta ubiegającego się o zamówienie publiczne w Bułgarii.

Wbrew powszechnemu przekonaniu zamawiający nie mają nieograniczonych możliwości unieważniania postępowań. Wszczęte postępowanie mogą unieważnić tylko w wybranych sytuacjach. Co więcej, jeśli wykonawca zakwestionuje podstawy do unieważnienia postępowania przez zamawiającego, zamawiający będzie musiał wykazać wystąpienie takiej przesłanki oraz bronić swojego stanowiska w Krajowej Izbie Odwoławczej.

Od 1 stycznia 2024 r. zmieniły się progi unijne w zamówieniach publicznych i średni kurs euro do przeliczenia kwot progowych w euro na złote.

Jedną z najważniejszych kwestii związanych z zastrzeganiem tajemnicy przedsiębiorstwa jest wykazanie wartości gospodarczej zastrzeganych informacji. Pomimo wielu wyroków Krajowej Izby Odwoławczej oraz wykładni przedstawicieli doktryny zagadnienie to w dalszym ciągu budzi kontrowersje.

Zamówienia publiczne objęte są generalną zasadą jawności. Niekiedy stoi to w kolizji z interesami wykonawców, którzy mogą chronić wartościowe informacje i know-how swoich przedsiębiorstw, zastrzegając tajemnicę przedsiębiorstwa. Nie jest to jednak proces automatyczny, ponieważ wymaga od wykonawców rzetelnego wykazania przesłanek utajnienia. W nowym wyroku Krajowa Izba Odwoławcza precyzuje warunki poprawnego zastrzegania tajemnic gospodarczych.