najciekawsze orzeczenia | Co do zasady

26 września 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał istotny wyrok dotyczący ochrony konsumentów w kontekście prezentowania cen produktów i stosowania obniżek w kampaniach reklamowych. Wyrok ten, oznaczony sygnaturą C-330/23, ma kluczowe znaczenie dla przedsiębiorców działających na terenie Unii Europejskiej, w tym również w Polsce.

Zagadnienie tajemnicy przedsiębiorstwa wciąż budzi wiele wątpliwości i zastrzeżeń. Ostatnie działania zamawiających i wyroki Krajowej Izby Odwoławczej pozwalają na stwierdzenie, że coraz mniej informacji można zastrzec jako tajemnicę przedsiębiorstwa. Izba skrupulatnie bada, czy wykonawcy spełnili wszystkie niezbędne przesłanki w celu wykazania, że zastrzegana informacja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa.

Orzeczenie TSUE w sprawie C-109/23 [Jemerak] wyjaśnia pojęcie „usług doradztwa prawnego” w kontekście przepisów dotyczących sankcji UE i pokazuje, że Trybunał może nie podzielać interpretacji zawartej w wytycznych (FAQ) Komisji Europejskiej.

W wyroku z 24 lipca 2024 r. (II CSKP 968/22) Sąd Najwyższy rozstrzygnął wątpliwości związane z legitymacją procesową w przypadku żądania zmiany umowy albo zapłaty na podstawie art. 3571 k.c. (tzw. klauzuli rebus sic stantibus) przez konsorcjum podmiotów wykonujących umowę dla zamawiającego. Sąd Najwyższy wypowiedział się także na temat tego, czy można wystąpić z żądaniem z art. 3571 k.c. po wykonaniu umowy. To bardzo istotne dla praktyki orzeczenie.

Ostatnie dwa lata na rynku zamówień publicznych nie należały do najspokojniejszych. Pandemia COVID-19 oraz wojna w Ukrainie spowodowały stały i dynamiczny wzrost cen materiałów i usług oraz przerwanie łańcuchów dostaw, co przełożyło się na rekordowe wskaźniki inflacji i niespotykany wcześniej wzrost wynagrodzeń. W obliczu tak trudnej i tak bezpośrednio oddziałującej na rynek sytuacji ekonomicznej wykonawcy stanęli przed trudnym zadaniem doprowadzenia do waloryzacji swoich kontraktów. Oczekiwaniom rynku niekiedy wychodzi naprzeciw Krajowa Izba Odwoławcza. W bardzo istotnym wyroku KIO 3389/23 z 28 listopada 2023 r. Izba wskazała, jakie cechy powinna mieć oraz jak powinna wyglądać skuteczna, a więc i precyzyjna, klauzula waloryzacyjna.

Niekiedy już przed otwarciem ofert zamawiający zna kwotę, jaką przeznaczy zarówno na zamówienie podstawowe, jak i na zamówienie opcjonalne. Jak powinien oznaczyć te kwoty w informacji o kwocie przeznaczonej na sfinalizowanie zamówienia? Kiedy postępowanie zostanie unieważnione na podstawie art. 255 pkt 3 p.z.p., jeśli zamówienie przewiduje prawo opcji? Na te i na wiele innych pytań odpowiada Krajowa Izba Odwoławcza w najnowszym wyroku KIO 713/23.

Sprawy dotyczące dostępu do informacji publicznej coraz częściej trafiają na wokandę. Przyczyną może być wyższa świadomość społeczna i dążenie do obywatelskiego nadzoru nad sprawami szczególnie istotnymi dla interesu publicznego. Jednak organy bądź podmioty zobowiązane do udostępniania informacji, których decyzje podlegają dalszej kontroli, często odmawiają udzielenia wnioskowanych informacji. Czym tak właściwie jest informacja publiczna, jak ją uzyskać i co zrobić, gdy organ bądź podmiot odmawiają jej udostępnienia?

Zamówienia publiczne objęte są generalną zasadą jawności. Niekiedy stoi to w kolizji z interesami wykonawców, którzy mogą chronić wartościowe informacje i know-how swoich przedsiębiorstw, zastrzegając tajemnicę przedsiębiorstwa. Nie jest to jednak proces automatyczny, ponieważ wymaga od wykonawców rzetelnego wykazania przesłanek utajnienia. W nowym wyroku Krajowa Izba Odwoławcza precyzuje warunki poprawnego zastrzegania tajemnic gospodarczych.

Prawo zamówień publicznych nie określa górnego limitu kar umownych. Jeśli jednak kary są nieadekwatne w realiach danego zamówienia, wykonawca może wnieść odwołanie do KIO. W niedawnym wyroku KIO nakazała obniżenie kar do poziomu 30% wynagrodzenia brutto wykonawcy.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 września 2022 r. (II GSK 2034/18) przełamał w miarę jednolitą linię orzeczniczą w przedmiocie zakazu sprzedaży alkoholu przez internet. Sąd ten uznał, że wykorzystanie internetu w celu sprzedaży napojów alkoholowych konsumentowi nie jest równoznaczne z naruszeniem art. 96 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przewidującego możliwość sprzedaży detalicznej takich produktów w punktach sprzedaży takich jak sklep branżowy, wydzielone stoiska lub pozostałe placówki samoobsługowe, w których sprzedawca prowadzi bezpośrednią sprzedaż alkoholu. Uzasadnienie wyroku NSA wciąż nie zostało opublikowane, jednak wyrok ten utrzymał w mocy wyrok WSA w Krakowie, co wskazuje, że spodziewana jest zbliżona argumentacja i warto przyjrzeć się nowemu stanowisku orzeczniczemu wyrażonemu w uzasadnieniu WSA.

Czy sędzia może bezstronnie orzekać w sprawie banku, z którym zawarł umowę kredytu? Czy sam fakt posiadania kredytu we frankach szwajcarskich jest podstawą do wyłączenia sędziego od rozpoznawania spraw o unieważnienie umów kredytów indeksowanych lub denominowanych w tej walucie? I dlaczego łatwiej o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego niż sędziów sądów powszechnych?

Wydać pozwolenie na rozbiórkę budynku, zablokować rozbiórkę budynku i żądać zapłaty podatku od nierozebranego budynku, ignorując wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w tej sprawie. Takie zachowanie organów władzy publicznej nie buduje zaufania obywateli – i nie jest zgodne z prawem