rynki kapitałowe | Co do zasady

W idealnym świecie członkowie organów spółki akcyjnej powinni być wybierani z poszanowaniem interesów możliwie jak największej liczby akcjonariuszy, w tym również akcjonariuszy mniejszościowych. Zwyczajowo przyjmuje się, że każdy akcjonariusz lub grupa akcjonariuszy, którym z uwagi na ogólny udział w kapitale zakładowym spółki przysługiwałoby prawo do wyboru co najmniej jednego członka rady nadzorczej, powinni „otrzymać” od akcjonariusza większościowego propozycję zgłoszenia co najmniej jednego kandydata w celu zapewnienia odpowiedniej jego reprezentacji w organie. Jeśli do tego nie dochodzi, prawo zapewnia akcjonariuszom możliwość zgłoszenia wniosku o przeprowadzenie wyboru rady nadzorczej w drodze głosowania oddzielnymi grupami. Tryb ten ma zapewnić ochronę interesów akcjonariuszy mniejszościowych przy ustalaniu składu organu.

Opublikowano pierwszy projekt polskich przepisów implementujących dyrektywę znaną jako „Women on Boards”, której celem jest zapewnienie bardziej zrównoważonej reprezentacji kobiet i mężczyzn w organach dużych spółek giełdowych. Ma temu służyć ustalenie wymogów dotyczących procesu selekcji kandydatów na te stanowiska oraz wprowadzenie minimalnego progu określającego udział niedostatecznie reprezentowanej płci. Projekt nie jest zaskoczeniem – prace nad dyrektywą trwały aż dziesięć lat, niemniej wywołał on wiele uwag w ramach konsultacji publicznych. Państwa członkowskie mają czas na implementację dyrektywy do 28 grudnia 2024 r.

Pożyczka konwertowalna to w polskich realiach wciąż stosunkowo rzadko stosowany i mniej popularny instrument finansowania dłużnego, zyskujący jednak w ostatnim czasie na popularności w środowisku startupów i funduszy VC. W swojej istocie pożyczka konwertowalna zakłada udzielenie pożyczki, która może podlegać spłacie w drodze konwersji zadłużenia na kapitał pożyczkobiorcy. W zależności od oczekiwań, okoliczności i zidentyfikowanych ryzyk postanowienia zawartej umowy mogą się jednak od siebie mocno różnić, elastycznie i dynamicznie modyfikując pozycję zaangażowanych stron. Z tego właśnie względu warto zwrócić uwagę na szereg parametrów finansowo-prawnych, w tym tych pozornie oczywistych, które mogą w przyszłości przesądzić o efektach planowanego przedsięwzięcia.

Udziały lub akcje w spółkach są postrzegane jako istotny element wynagrodzenia dla specjalistów pracujących w branży IT. Podobnie jest w spółkach gamingowych – przyszli pracownicy lub współpracownicy spółki oczekują, że w ramach pakietu kompensacyjnego będą mogli objąć udziały w dynamicznie rosnącej spółce.

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) zaczął funkcjonować z końcem 2019 r. Od tego momentu podmioty zobowiązane określone w art. 58 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu muszą weryfikować, czy w ich strukturze występuje osoba fizyczna, która może być uznana za beneficjenta rzeczywistego (UBO, Ultimate Beneficial Owner), i przekazywać tę informację do CRBR.

Pracownicze plany motywacyjne, potocznie zwane ESOP-ami (z ang. employee stock ownership plan), umożliwiają wybranej grupie pracowników (zazwyczaj jest to kadra menedżerska) zostanie akcjonariuszem w spółce poprzez nabycie akcji spółki po wartości nominalnej lub określonej w programie. Plany wprowadzane są na okres kilkuletni, a warunkiem zaoferowania akcji jest osiągnięcie przez spółkę określonych w planie wyników finansowych.

Nowe obowiązki informacyjne w stosunku do KNF, obowiązkowe systemy kontroli wewnętrznej i nowe kary administracyjne wymierzone w agenta oraz osoby zajmujące stanowisko w jego organach. „Warzywniak” wprowadził sporo zmian.

W ostatnich latach ESG to przede wszystkim „E” – aspekty dotyczące środowiska. To one najczęściej były przedmiotem regulacji prawnych. Obecnie coraz większy nacisk kładzie się na sprawy społeczne (S) i ładu korporacyjnego (G). W zakresie tych ostatnich warto zwrócić uwagę na dyrektywę w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów spółek giełdowych, która weszła w życie pod koniec 2022 r. Dyrektywa ma zapewnić bardziej zrównoważoną reprezentację kobiet i mężczyzn wśród dyrektorów spółek giełdowych. 

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) to publiczny rejestr prowadzony przez Ministra Finansów, który został utworzony w efekcie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 roku. Rejestr funkcjonuje w obrocie już od jesieni 2019 r., niemniej w związku z bieżącą harmonizacją przepisów dotyczących ujawniania informacji o beneficjentach rzeczywistych w ramach ustawodawstwa unijnego podlega coraz to nowym zmianom i ulepszeniom. Kolejne modyfikacje zostały wprowadzone 9 marca 2023 r.

Kodeks spółek handlowych przewiduje szereg instytucji wzmacniających pozycję akcjonariuszy mniejszościowych. Akcjonariusze reprezentujący 1/5 kapitału zakładowego mogą m.in. zażądać wyboru rady nadzorczej spółki poprzez głosowanie oddzielnymi grupami (art. 385 k.s.h.). Regulacja stanowi odejście od ustawowego sposobu powoływania rady nadzorczej – w drodze uchwały walnego zgromadzenia podjętej bezwzględną większością głosów. Akcjonariusz lub akcjonariusze repezentujący 20% kapitału zakładowego mogą żądać wyboru rady nadzorczej grupami, nawet jeśli statut spółki przewiduje inny sposób wyboru rady nadzorczej, np. w ramach uprawnień osobistych.

Po lipcowych zmianach w prawie spółki kapitałowe mogą korzystać z dobrodziejstw crowdfundingu. Diabeł jak zwykle tkwi w szczegółach.

Subskrypcja prywatna jest wygodnym sposobem na podwyższenie kapitału zakładowego. Jak ją przeprowadzić w praktyce?