Co dalej z Centralnym Rejestrem Restrukturyzacji i Upadłości?
Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości nigdy nie powstał i wiele wskazuje na to, że nigdy nie powstanie. Do stworzenia rejestru upadłości jesteśmy zobligowani na podstawie przepisów unijnych. Najprawdopodobniej nie będzie to Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości, tylko Krajowy Rejestr Zadłużonych.
1 stycznia 2016 r. weszła w życie ustawa Prawo restrukturyzacyjne, w której w art. 456 pkt 1 wskazano, że przepisy dotyczące Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości („CRRU”) wejdą w życie 1 lutego 2018 r.
Pierwotne założenia
CRRU miał służyć zamieszczaniu i obwieszczaniu postanowień, zarządzeń, dokumentów i wszelkich informacji dotyczących postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego. Ponadto Rejestr miał umożliwić składanie pism i dokumentów oraz dokonywanie doręczeń. CRRU miał być prowadzony w systemie teleinformatycznym administrowanym i udostępnianym przez Ministra Sprawiedliwości. Zakładano, że Rejestr będzie gotowy 1 lutego 2018 r., dzisiaj wiemy, że to nie nastąpi.
Do stworzenia rejestru upadłości Polska jest zobligowana na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/848 z 25 maja 2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego (wersja przekształcona). Państwa członkowskie zobowiązały się do prowadzenia na swoim terytorium co najmniej jednego rejestru, w którym mają być ogłaszane informacje o postępowaniach upadłościowych (art. 24 ust. 1 rozporządzenia). Przepisy rozporządzenia dotyczące obligatoryjności stworzenia rejestru mają obowiązywać od 26 czerwca 2018 r.
Projekt ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych
Obecnie w fazie opiniowania znajduje się rządowy projekt ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (wersja z 30 listopada 2017 r.). Zgodnie z uzasadnieniem projekt stanowi realizację określonego w art. 5 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego obowiązku utworzenia Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości. W uzasadnieniu podkreślono, że „Wszystkie funkcjonalności wskazane w uchylanym art. 5 p.r. [Prawa restrukturyzacyjnego – autor] zostały przejęte, rozwinięte i uszczegółowione w projekcie ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych”. Zgodnie z projektem Krajowy Rejestr Zadłużonych („Rejestr”) ma uzyskać znacznie szersze znaczenie jako źródło informacji o podmiotach zagrożonych niewypłacalnością, niewypłacalnych oraz tych, względem których umorzono bezskuteczną egzekucję. Zakres Rejestru znacznie wykracza poza ten wskazany w Prawie upadłościowym i Prawie restrukturyzacyjnym, stąd postulowane jest uchylenie artykułu 5 Prawa restrukturyzacyjnego (art. 23 pkt 1 projektu) oraz dokonanie stosownych zmian w obu ustawach.
Zakres danych ujawnionych w Rejestrze
W Rejestrze mają zostać ujawnione informacje o podmiotach, wobec których są lub były prowadzone postępowania restrukturyzacyjne, upadłościowe (w tym wtórne postępowania upadłościowe) oraz o orzeczenie zakazu, o którym mowa w art. 373 ust. 1 Prawa upadłościowego. W tym zakresie Rejestr ma stanowić „rejestr upadłości” w rozumieniu art. 24 ust. 1 rozporządzenia. Ponadto w Rejestrze znajdować się mają informacje o postępowaniach o uznanie orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego oraz informacje o wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, w przypadku ogłoszenia upadłości spółki, wszczęcia wtórnego postępowania upadłościowego lub oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki na podstawie art. 13 ust. 1 lub 2 Prawa upadłościowego. W Rejestrze znajdować się mają także informacje o podmiotach, względem których umorzono bezskuteczne postępowanie egzekucyjne, oraz informacje o osobach fizycznych, względem których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych, zalegających ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż sześć miesięcy.
Najważniejsze rozwiązania wskazane w projekcie
W postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz w postępowaniu upadłościowym przedsiębiorców został określony obowiązek składania wniosków oraz dokumentów drogą elektroniczną. Zasadą ma być dokonywanie elektronicznych doręczeń, co ma znacznie przyspieszyć komunikowanie się uczestników postępowania z sądem. Pracownicy oraz wierzyciele alimentacyjni będą mieli zapewnioną możliwość składania wniosków w formie papierowej, jak i ustnie w biurze podawczym sądu. Prowadzenie akt postępowań restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych ma odbywać się w formie elektronicznej, a dostęp ma być zapewniony zarówno w czytelni akt w sądach, jak i poprzez ogólnodostępny portal internetowy. Przewidziano rezygnację z dokonywania obwieszczeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz wprowadzono zasady dotyczące przygotowywania sprawozdań okresowych oraz końcowych, obejmujących raporty generowane z prowadzonego w systemie teleinformatycznym i na bieżąco aktualizowanego spisu wierzytelności oraz spisu masy upadłości.
Zakres dostępu do informacji
Ważnym założeniem określonym w projekcie jest rozdzielenie Rejestru zawierającego informacje, do których każdy zainteresowany ma dostęp (Rejestr jest jawny), od systemu teleinformatycznego obsługującego postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe, w którym akta sprawy są tworzone i przetwarzane (dostęp dla uczestników postępowania oraz każdego, kto dostatecznie usprawiedliwi potrzebę przejrzenia akt). Wszystkie orzeczenia mają być utrwalane w systemie teleinformatycznym. Składane pisma oraz dokumenty nie będą umieszczane w Rejestrze, będą natomiast zamieszczane w aktach, które mają być prowadzone w systemie teleinformatycznym. Informacją ogólnodostępną ma być fakt złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego przez dłużnika. Wydaje się, że będzie to przydatne dla bezpieczeństwa obrotu oraz pewności kontraktowania, gdyż potencjalni kontrahenci mają prawo dostępu do informacji o stanie wypłacalności swojego kontrahenta. Samo złożenie wniosku przez dłużnika oznacza, że w jego ocenie jest już niewypłacalny albo zagrożony niewypłacalnością. W konsekwencji ogólnodostępny ma być również wynik (stan po uprawomocnieniu) rozpoznania przez sąd złożonego wniosku, zarówno jeżeli dojdzie do zwrotu wniosku, jak i wydania postanowienia o oddaleniu lub odrzuceniu wniosku, czy też umorzeniu postępowania w przedmiocie rozpoznania danego wniosku.
Podsumowanie
Utworzenie Krajowego Rejestru Zadłużonych w kształcie wskazanym w projekcie jest przedsięwzięciem ambitnym. Od uchwalenia ustawy Prawo restrukturyzacyjne minęły prawie trzy lata, a zapowiedzianego CRRU nie udało się stworzyć. Krajowy Rejestr Zadłużonych jest projektem dużo bardziej rozbudowanym, wymagającym znacznie większego zaangażowania, co może w istotny sposób wydłużyć proces efektywnego wdrożenia tego projektu w życie.
Krzysztof Kornatowski, praktyka restrukturyzacji i upadłości kancelarii Wardyński i Wspólnicy