Sabina Famirska | Co do zasady

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zapowiedział walkę z nieuczciwymi sprzedawcami zawyżającymi ceny produktów w czasie pandemii wirusa COVID-19. Jednym z proponowanych przez Prezesa UOKiK instrumentów w walce z patologiami ma być ustalanie przez Ministerstwo Rozwoju maksymalnych cen i marż na produkty istotne z punktu widzenia interesów konsumentów (taką zmianę przewiduje nowelizacja ustawy kryzysowej. Przy tej okazji warto przypomnieć, jakie kompetencje do regulowania cen produktów dają Prezesowi UOKiK obecnie obowiązujące przepisy prawa.

Od 1 stycznia 2020 r. obowiązują nowe przepisy dotyczące zatorów płatniczych. Chodzi o nowelizację ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz zmiany m.in. w Kodeksie postępowania cywilnego i ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jaki ma to wpływ na compliance w firmie?

W dniu 1 stycznia 2020 r. wejdą w życie nowe zasady dotyczące terminów zapłaty w transakcjach handlowych. Oto niektóre z nich.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i dyrektyw Komisji Europejskiej praktyka wyłaniania usługodawcy w drodze przetargu publicznego powinna być zgodna z zasadą proporcjonalności i równego traktowania. Niewątpliwie Urząd Zamówień Publicznych i Krajowa Izba Odwoławcza powinny dokonywać oceny przetargu publicznego przez pryzmat tych zasad. Nie jest jednak jasne, czy do tych zasad powinien odwoływać się Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, do którego kierowane są skargi na naruszenie przepisów ochrony konkurencji w postępowaniach przetargowych.

Ustalenie terminu przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody z tytułu naruszenia przepisów antymonopolowych nie jest sprawą prostą. Roszczenia takie mogą być formułowane bądź po wydaniu decyzji Prezesa UOKiK w sprawach praktyk ograniczających konkurencję (follow on actions), bądź też bez oczekiwania na wydanie takiej decyzji (stand-alone actions). W odniesieniu do tej drugiej opcji warto podkreślić, że ścieżka administracyjna nie jest jedyną możliwością dochodzenia praw przez podmiot poszkodowany praktykami antymonopolowymi. Nie musi on czekać na rozstrzygnięcie spraw przez Prezesa UOKiK, lecz może samodzielnie wnieść powództwo do sądu cywilnego przeciwko podmiotowi, który jego zdaniem dopuścił się zakazanych praktyk.

Wyrok Sądu Najwyższego uchylający prawomocność decyzji Prezesa UOKiK nie działa wobec wszystkich uczestników porozumienia ograniczającego konkurencję. Jeżeli skarga kasacyjna jednego z nich została odrzucona lub Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia jej do rozpoznania, sprawa wobec niego nieodwołalnie się kończy, niezależnie od tego, jak potoczą się dalsze losy postępowania i czy decyzja Prezesa UOKiK ostatecznie się utrzyma.

Wraz ze zmianą ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zmieni się zakres ustawowej ochrony tajemnic przedsiębiorstwa. Informacje znane lub łatwe do pozyskania dla osób z danej branży lub obeznanych z danym tematem nie będą stanowić tajemnicy przedsiębiorstwa, nawet jeśli nie zostały udostępnione szerszemu ogółowi. Może nie wystarczyć też samo oznaczenie „poufne”.

Utworzenie przez konkurentów wspólnego przedsiębiorcy lub posiadanie wspólnej kontroli nad spółką konkurencyjną wskutek nabycia jej akcji lub udziałów może rodzić istotne ryzyka antymonopolowe. Uzyskanie zgody organu antymonopolowego na transakcję może nie zapewnić bezpieczeństwa prawnego, jeżeli konkurenci zamierzają podejmować wspólne inicjatywy biznesowe.

Od stycznia 2015 r. w polskim prawie konkurencji istnieje instytucja dobrowolnego poddania się karze (art. 89a u.o.k.k.). Pozwala ona zmniejszyć o 10% karę pieniężną nakładaną przez Prezesa UOKiK, jeżeli strona postępowania nie będzie kwestionowała ustaleń dokonanych przez organ antymonopolowy i zgodzi się na zaproponowaną wysokość kary. Deklarację przystąpienia do procedury strona musi jednak złożyć, zanim pozna wielkość związanej z tym korzyści.

Producenci cementu, wezwani przez Komisję Europejską do przedstawienia informacji, zarzucili jej brak dobrego uargumentowania tego wezwania i obarczenie ich nieproporcjonalnym nakładem pracy. Sprawę rozstrzygnął właśnie Sąd w Luksemburgu.

Oceniając tę kwestię, nie można się ograniczyć do analizy dosłownego brzmienia reklam i umów stosowanych przez tę firmę. Trzeba uwzględnić całokształt okoliczności związanych z wprowadzeniem produktu na rynek.

Przy orzekaniu o wysokości kary sądy powinny się kierować zasadą proporcjonalności, czyli uzależniać jej wysokość od przychodów uzyskiwanych ze sprzedaży produktu będącego przedmiotem zakazanej praktyki, a nie od ogółu przychodów przedsiębiorcy.