ochrona środowiska | Co do zasady

10 grudnia minęło czterdzieści lat od wyłożenia do podpisu Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS), która zwieńczyła wieloletnie negocjacje prowadzone w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych. Dynamicznie zmieniające się uwarunkowania geopolityczne, rozwój technologii umożliwiający pozyskiwanie surowców z dna morskiego, kryzys klimatyczny i zanik bioróżnorodności sprawiają, że Konwencja musi sprostać wymaganiom kolejnych dekad XXI wieku.

Koniec z masowym wyrzucaniem opakowań i ich marnowaniem. Zamiast tego recykling, opakowania do wielokrotnego napełniania, kaucja na butelki plastikowe i limity na jednorazówki. Takie zmiany wprowadza nowy projekt rozporządzenia Komisji Europejskiej. Zmiany mają wchodzić w życie stopniowo.

W unijnej agendzie legislacyjnej znajduje się projekt dyrektywy dotyczącej sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD). Ma ona zmienić aktualnie obowiązujące zasady raportowania, które zostały ustanowione w dyrektywie NFRD i są słabością obecnego systemu. Docelowo dyrektywa CSRD ma przyczynić się do powstania w pełni zrównoważonego europejskiego rynku.

Na dniach wejdzie w życie ustawa z 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej. Zmienia ona zasady odpowiedzialności za popełnienie tych przestępstw przez spółki – organy ścigania nie będą musiały jak dotychczas doprowadzić najpierw do skazania osoby fizycznej powiązanej ze spółką, aby następnie móc wszcząć postępowanie przeciwko podmiotowi zbiorowemu. Zaprojektowana zmiana usuwa główną praktyczną przeszkodę, dla której organy ścigania niezwykle rzadko decydowały się na pociąganie spółek do odpowiedzialności karnej. W efekcie zmian spodziewamy się większej liczby postępowań przeciwko spółkom. Rozwiązaniem pozwalającym na zmniejszenie tego ryzyka jest środowiskowy compliance.
 

1 września 2022 r. wchodzi w życie ustawa z 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej. Nowelizacja zaostrza dotychczasowe zasady odpowiedzialności za przestępstwa oraz wykroczenia przeciwko środowisku, jak również przyznaje dodatkowe uprawnienia organom Inspekcji Ochrony Środowiska. Zmiany są odpowiedzią na zauważalny wzrost liczby przestępstw środowiskowych i zmierzają do odwrócenia tej tendencji.

Dwa istotne projekty dyrektyw z zakresu ESG (CSDDD i CSRD) są obecnie procedowane przez unijne instytucje. Niedługo coraz więcej spółek będzie musiało uwzględniać kwestie środowiska, odpowiedzialności społecznej i ładu korporacyjnego w toku bieżącej działalności, aby nadal funkcjonować i pozostać konkurencyjnymi. To najwyższa pora dla spółek, żeby opracować i wdrożyć strategię ESG.

Komisja Europejska przedstawiła w czerwcu propozycję nowych rozwiązań legislacyjnych w celu odbudowy ekosystemów i przywrócenia bioróżnorodności w Europie. Ten nowatorski zestaw przepisów zobowiąże państwa członkowskie do zaprojektowania i wdrożenia konkretnych działań w celu odbudowy zniszczonego środowiska przyrodniczego Unii Europejskiej. 

Nasilenie działalności gospodarczej na Morzu Bałtyckim coraz częściej będzie skutkować sytuacją, w której różne przedsięwzięcia będą planowane w tej samej lokalizacji. Rozstrzyganie w tego typu sprawach może być wyzwaniem zarówno dla organów, jak i dla sądów administracyjnych.

W maju pojawił się rządowy projekt ustawy o portowych urządzeniach do odbioru odpadów ze statków (druk nr 2223). Nowa ustawa implementuje do polskiego prawa dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/883 z 17 kwietnia 2019 r. w sprawie portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków, a przepisy w niej zawarte mają dostosować polskie porty do wymagań rynku globalnego i lokalnego.

W dniu 18 maja 2022 r. udostępniono projekt nowelizacji przepisów związanych z procedurami wydawania zezwoleń inwestycyjnych. Zmiany zaprezentowane w projekcie ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (nr UD375 w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów) mają usprawnić procedury inwestycyjne, w tym przede wszystkim procedury wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Wzmożony wzrost zainteresowania przedsiębiorców morską energetyką wiatrową sprawia, że regulacje prawne w tym zakresie stanowią przedmiot zainteresowania legislatora, który stara się poprawić ich jakość. Najnowsze zmiany mają zapewnić bezpieczeństwo podczas budowy i eksploatacji morskich farm wiatrowych.

Pod koniec marca Komisja Europejska opublikowała kolejny pakiet propozycji zmierzających do urzeczywistnienia Europejskiego Zielonego Ładu. Część postulatów odnosi się do konkretnych kategorii produktów – rynku wyrobów budowlanych czy włókienniczych – ale nie brakuje też takich, dzięki którym oferowane produkty mają być zrównoważone i bardziej przyjazne środowisku.