Automaty paczkowe – bez pozwolenia na budowę, ale czy z podatkiem? | Co do zasady

Pandemia wpłynęła między innymi na nasz sposób robienia zakupów. Coraz częściej produkty (w tym prezenty w okresie przedświątecznym) zamawiamy przez internet – z dostawą do drzwi, do wyznaczonego punktu bądź do automatu paczkowego – dzięki czemu nie musimy czekać w domu we wskazanych przez kuriera godzinach. Na naszych osiedlach i ulicach pojawiają się kolejne automaty paczkowe. Wiadomo już, że ich budowa nie wymaga uzyskania zgody organu administracji architektoniczno-budowlanej. Ale czy wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od nieruchomości?

Już pod koniec ubiegłego roku przedsiębiorcy nie musieli dbać o uzyskanie stosownych pozwoleń na budowę kolejnych automatów paczkowych. W tym roku jednak muszą zmierzyć się z dążeniami wójtów, burmistrzów oraz prezydentów miast, by opodatkować automaty paczkowe podatkiem od nieruchomości.

Budowa paczkomatów nie wymaga już ani zgłoszenia, ani pozwolenia na budowę

Automaty paczkowe aż do września 2020 r. uznawane były – zarówno przez organy administracji, jak i przez sądy administracyjne – za obiekt budowlany w rozumieniu art. 3 Prawa budowlanego (tak między innymi: wyrok WSA w Rzeszowie z 11 marca 2021 r., II SA/Rz 847/20, wyrok WSA w Łodzi z 17 stycznia 2019 r., II SA/Łd 761/18 oraz wyrok WSA w Warszawie z 26 września 2018 r., VII SA/Wa 2892/17). Rozbieżności w orzecznictwie dotyczyły natomiast tego, czy automat paczkowy należy zakwalifikować jako obiekt budowlany w rozumieniu art. 3 pkt 3 p.b. (budowla), czy też art. 3 pkt 5 p.b. (tymczasowy obiekt budowlany).

Kwalifikacja automatów paczkowych jako obiektów budowlanych prowadziła z kolei do wniosku, że automaty paczkowe podlegają przepisom Prawa budowlanego, w szczególności wymogowi uzyskania pozwolenia na budowę. Przyjęto, że automat paczkowy, jako obiekt budowlany, wykonywany jest w drodze budowy w myśl art. 3 pkt 6 p.b., natomiast budowa polega na prowadzeniu robót budowlanych zdefiniowanych w art. 3 pkt 7 p.b. Zgodnie natomiast z przepisem art. 28 ust. 1 p.b. roboty budowlane mogą być rozpoczęte tylko na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem art. 29-31 p.b., które przewidują wyjątki od tej zasady.

Ustawą z dnia 13 lutego 2020 roku o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw znowelizowano między innymi przepis art. 29 p.b., zmieniając katalog obiektów, które nie wymagają ani decyzji o pozwoleniu na budowę, ani też zgłoszenia, o którym mowa w art. 30 p.b. Przepisy ustawy nowelizującej weszły w życie 19 września 2020 r. Zgodnie ze znowelizowanym przepisem art. 29 ust. 2 pkt 28 p.b. nie wymaga się ani zgłoszenia, ani decyzji o pozwoleniu na budowę między innymi dla automatów przechowujących przesyłki, pod warunkiem, że nie przekraczają one trzech metrów wysokości.

Czy przedsiębiorca zapłaci kolejny podatek od paczkomatu?

Opisane wyżej orzecznictwo oraz nowelizacja Prawa budowlanego spowodowały jednak rozbieżności co do ustalenia, czy automaty paczkowe podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

W myśl art. 2 ust. 1 u.p.o.l. opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają grunty, budynki lub ich części, a także budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych definiuje budynki, budowle oraz grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w treści art. 1a ust. 1 pkt 1-3 u.p.o.l. Zarówno definicja budynku, jak i budowli odwołuje się do pojęcia obiektu budowlanego w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego. Obiekt budowlany został natomiast zdefiniowany w treści art. 3 pkt 1 p.b., w którym wskazuje się, że jest to budynek, budowla bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych.

Należy zatem postawić pytanie, czy automat paczkowy jest obiektem budowlanym (w szczególności budowlą, nie budynkiem) w rozumieniu Prawa budowlanego i czy jako taki podlega w konsekwencji opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.

W literaturze wskazuje się, między innymi w oparciu o wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 września 2011 r., P 33/09, że budowla podlega opodatkowaniu, jeżeli została ona wprost wskazana w treści art. 3 pkt 3 p.b. (przepis definiujący pojęcie budowli) bądź też w innych przepisach Prawa budowlanego lub też załączniku do tej ustawy¹. Jak piszą R. Dowgier, L. Etel, G. Liszewski i B. Pahl, skoro automat paczkowy został wprost wskazany w treści art. 29 ust. 2 pkt 28 p.b., to może podlegać on opodatkowaniu na mocy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Autorzy wprost stawiają pytanie i jednocześnie na nie odpowiadają: Czy zatem popularne paczkomaty są obiektami budowlanymi w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego? Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca […], wskazując również inne argumenty niż przytoczone wyżej, które przemawiają za ich tezą. Autorzy dostrzegają jednak, że w literaturze występują rozbieżności co do możliwości objęcia automatów paczkowych omawianym podatkiem².

Pojęcie budowli w rozumieniu art. 3 pkt 3 p.b. nie powinno być jednak w ocenie innych autorów interpretowane rozszerzająco. W literaturze wskazuje się bowiem, że: […] ustalenie w sposób bezsporny znaczenia użytego w ustawie pojęcia "budowla" nie jest możliwe. Wobec powyższego musi budzić sprzeciw każda próba rozszerzającej interpretacji tego terminu, zwłaszcza że od tego, co uznamy za budowlę, zależy wprost ustalenie samego przedmiotu opodatkowania, a więc jednego z najważniejszych elementów z punktu widzenia konstrukcji każdego podatku. Tak ważne przesłanki opodatkowania nie mogą pozostawać w obszarze niepewności, lecz powinny dać się jednoznacznie ustalić na podstawie bezpośredniego brzmienia przepisów ustawy³.

Kwestia opodatkowania paczkomatów pozostaje zatem obecnie nierozwiązana i formułuje się w jej przedmiocie opinie przeciwne. W szczególności może być ona rozbieżnie interpretowana, zależnie od miejsca posadowienia automatu paczkowego, bowiem organem podatkowym właściwym w sprawie podatku od nieruchomości pozostają – w myśl art. 1c u.p.o.l. – wójt, burmistrz, prezydent miasta. Od ich decyzji w przedmiocie podatku od nieruchomości podmioty wciąż mogą odwoływać się do samorządowych kolegiów odwoławczych, a następnie mogą wnieść skargę na decyzję organu administracji drugiej instancji. Wszystko więc wskazuje na to, że jeśli kwestii opodatkowania paczkomatów nie rozstrzygnie jednoznacznie ustawodawca, trzeba będzie poczekać na ustalenie dominującej linii orzeczniczej.

Joanna Duda, praktyka postępowań sądowych i arbitrażowych kancelarii Wardyński i Wspólnicy