Czy od przyszłego roku tajemnice handlowe będą mniej chronione?
Nowelizacja przepisów o ocenach oddziaływania na środowisko, która wchodzi w życie z początkiem 2017 r., zmienia również przepisy regulujące udostępnianie informacji o środowisku objętych tajemnicą przedsiębiorstwa.
Wydawać by się mogło, że informacje poufne lub tajemnice handlowe przedsiębiorców nie mogą być ujawniane jako informacja o środowisku. Obowiązek udostępnienia takich danych spoczywa bowiem nie na przedsiębiorcach, lecz na władzy publicznej. W praktyce zdarza się jednak, że te ostatnie w ramach prowadzonych postępowań uzyskują od przedsiębiorców dokumenty zawierające informacje poufne, np. opracowania stanowiące załączniki do składanych wniosków o wydanie pozwoleń. Również uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w wielu przypadkach wymaga przedstawienia raportu o odziaływaniu planowanego przedsięwzięcia na środowisko wraz ze szczegółowym opisem planowanych do zastosowania urządzeń i technologii, charakterystykami technicznymi itp. Takie dokumenty mogą zawierać poufne informacje stanowiące tajemnice przedsiębiorstwa. Chodzi zatem w szczególności o opracowania specjalistyczne, opisy procesów technologicznych i uwarunkowań finansowych, które towarzyszą dokumentacji przekazywanej przez podmioty korzystające ze środowiska w ramach postępowań administracyjnych związanych z uzyskaniem pozwoleń czy decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Przepisy nakazują władzom publicznym udostępniać każdemu informacje o środowisku i jego ochronie, jeżeli te informacje znajdują się w posiadaniu władz publicznych lub stanowią informacje dla nich przeznaczone. Wydawałoby się zatem, że poufne elementy dokumentacji stanowiącej załączniki do wniosków o wydanie pozwoleń wchodzą w zakres tej kategorii danych. Czy zatem podmioty władzy publicznej mają je udostępniać?
Nie wszystkie informacje o środowisku są udostępniane
Prawo dostępu do informacji o środowisku nie jest nieograniczone. Organy administracji mają obowiązek (a nie jedynie prawo) odmówić udostępnienia danych o środowisku, m.in. w przypadku, gdy dotyczą one „informacji o wartości handlowej, w tym danych technologicznych, dostarczonych przez osoby trzecie i objętych tajemnicą przedsiębiorstwa, jeżeli udostępnienie tych informacji mogłoby pogorszyć konkurencyjną pozycję tych osób i złożyły one uzasadniony wniosek o wyłączenie tych informacji z udostępniania”. Aby nie obciążać urzędników obowiązkiem oceny, czy dana informacja może być udostępniona, a zatem czy potencjalnie stanowi tajemnicę, przedsiębiorca powinien złożyć odpowiedni wniosek. Należy pamiętać, że wyłączenie z udostępniania dotyczyć może tylko informacji objętych tajemnicą przedsiębiorstwa, a ponadto musi istnieć zagrożenie pogorszenia pozycji konkurencyjnej przedsiębiorcy. Nie można zatem domagać się wyłączenia z udostępnienia wszelkich informacji.
Ponadto ustawa nie dopuszcza możliwości wyłączenia z udostępniania informacji o emisjach pyłów lub gazów, ścieków, wytwarzanych odpadach, poziomie emitowanego hałasu i poziomie emitowanych pól elektromagnetycznych.
Po 1 stycznia decydować będzie urzędnik
Przepisy o udostępnianiu informacji o środowisku zmienią się z początkiem 2017 r. Nowością jest modyfikacja katalogu przesłanek, które mogą stanowić podstawę odmowy udostępnienia informacji o środowisku i jego ochronie. Pozornie drobną, lecz w praktyce znaczącą zmianą jest wprowadzenie fakultatywności w zakresie sformułowania takiej odmowy. Urzędnicy nie będą już mieli obowiązku odmowy udostępnienia informacji, lecz będzie to jedynie ich uprawnienie. A zatem po 1 stycznia 2017 r. może się zdarzyć, że urzędnicy zgodnie z prawem udostępnią informacje stanowiące tajemnice, nawet jeśli przedsiębiorca wykazał, że określone informacje mają taki charakter, i nawet jeśli ich ujawnienie doprowadzi do pogorszenia pozycji konkurencyjnej przedsiębiorcy.
Ponadto nowością jest wprowadzenie wymogu, by nie tylko złożyć wniosek o wyłączenie informacji o wartości handlowej, lecz również zawrzeć w tym wniosku szczegółowe wyjaśnienie ryzyka pogorszenia pozycji konkurencyjnej.
Wniosek o wyłączenie informacji z udostępniania może zostać złożony nie później niż w terminie 14 dni od dnia dostarczenia władzom publicznym informacji o wartości handlowej, w tym danych technologicznych, objętych tajemnicą przedsiębiorstwa. Takie rozwiązanie jest zasadne, gdyż skraca okres niepewności między złożeniem określonych informacji a ewentualnym żądaniem odmowy ich udostępnienia. W innym bowiem przypadku organy administracji cały czas musiałyby wstrzymywać się z udostępnieniem informacji, mając na uwadze ewentualny wpływ uzasadnionego wniosku o wyłączenie z udostępniania. Należy zatem przyjąć, że w przypadku złożenia wniosku o udostępnienie informacji o środowisku i jego ochronie przed upływem wspomnianego 14-dniowego terminu organ administracji powinien wstrzymać się z rozpatrzeniem takiego wniosku, dopóki nie upłynie termin na złożenie wniosku o wyłączenie.
Niekorzystne zmiany
Zgodnie ze zmianami wchodzącymi w życie z początkiem przyszłego roku władze publiczne w pewnych przypadkach jedynie „mogą”, lecz nie są zobowiązane odmówić udostępnienia informacji o środowisku. W świetle powyższego, nawet jeżeli przedsiębiorca spełnił wszystkie wymagane ustawą przesłanki, tj. złożył odpowiedni wniosek, należycie go uzasadnił, uczynił to w terminie i należycie wykazał możliwość pogorszenia pozycji konkurencyjnej w przypadku ujawnienia informacji, to i tak urzędnik nie naruszy prawa, jeżeli zdecyduje się udostępnić innej osobie takie dane. Nowe przepisy nakazują bowiem rozważyć interes publiczny przemawiający za udostępnieniem informacji w konkretnym przypadku, ale nie przesądzają, co z takiego rozważenia ma wynikać. Nowe przepisy zmniejszają zatem w tym zakresie pewność prawa i narażają przedsiębiorców na pogorszenie pozycji konkurencyjnej ze względu na zbyt szeroką możliwość udostępniania tajemnic przedsiębiorstwa. Wydaje się, że w świetle takich zmian najkorzystniejsze dla przedsiębiorców będzie w miarę możliwości nieprzekazywanie urzędnikom informacji stanowiących tajemnice przedsiębiorstwa, chyba że będzie to absolutnie niezbędne.
Dominik Wałkowski, praktyka prawa ochrony środowiska kancelarii Wardyński i Wspólnicy
