Dopuszczalność egzekucji z użytkowania górniczego i informacji geologicznej
Ministerstwo dopuszcza prowadzenie egzekucji z prawa użytkowania górniczego i prawa do informacji geologicznej, zastrzegając brak możliwości egzekucji z samej koncesji jako decyzji administracyjnej.
Zgodnie z art. 99 ust. 1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze (dalej zwanej „ustawą”) prawo do informacji geologicznej przysługuje Skarbowi Państwa. Jednakże prawo to w określonych sytuacjach i w określonym zakresie może być przedmiotem rozporządzenia przez podmiot, który doprowadził do jego powstania, czyli uzyskał informację geologiczną, ponosząc koszt prac prowadzonych w oparciu o decyzje wydane na podstawie ustawy. Podmiot taki posiada nieograniczone w czasie prawo do korzystania z informacji geologicznej, które dodatkowo jest prawem wyłącznym przez określony czas.
W związku z tym można twierdzić, że prawo do informacji geologicznej ma charakter majątkowy i w pewnych okolicznościach można nim rozporządzać. Zbieżne stanowisko zaprezentowane zostało również w literaturze przedmiotu, wskazującej m.in., że prawo do informacji geologicznej może „mieć dużą wartość majątkową”1, a „treścią prawa podmiotowego do informacji geologicznej jest korzystanie z niej oraz rozporządzenie nią”2.
Z kolei użytkowanie górnicze ustanawiane jest w drodze umowy z przedsiębiorcą prowadzącym działalność regulowaną przepisami ustawy na czas oznaczony, nie dłuższy niż 50 lat, za wynagrodzeniem. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do użytkowania górniczego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące dzierżawy. Użytkownik górniczy może rozporządzać swym prawem, obciążając je stosunkiem obligacyjnym (np. poddzierżawiając je na rzecz innego podmiotu). W świetle powyższego nie budzi wątpliwości twierdzenie, że prawo użytkowania górniczego ma charakter majątkowy oraz że może być w ograniczonym zakresie przedmiotem rozporządzania.
W praktyce powstał jednak problem, czy prawo do informacji geologicznej i prawo użytkowania górniczego mogą być przedmiotem egzekucji. Stanowisko w tej sprawie wydane przez Ministerstwo Środowiska uzyskaliśmy w trybie informacji publicznej.
Stanowisko ministerstwa dopuszczające egzekucję z prawa do informacji geologicznej, jak i prawa użytkowania górniczego, jest właśnie konsekwencją stwierdzenia ich majątkowego charakteru i możliwości rozporządzania. Prawo do informacji geologicznej w zakresie, w jakim zostało udzielone dłużnikowi, może być zatem przedmiotem zajęcia oraz egzekucji, w wyniku której inny podmiot uzyska prawo do korzystania z informacji geologicznej na zasadach i w granicach, na jakich prawo to przysługiwało dotychczas dłużnikowi. Analogicznie, za dopuszczalne należy przyjąć zajęcie w toku prowadzonej egzekucji prawa użytkowania górniczego.
Chociaż koncesja wydawana na podstawie ustawy także przedstawia oczywistą wartość majątkową, stanowiąc przy tym niezbędny element umożliwiający korzystanie z prawa do użytkowania górniczego oraz prawa do informacji geologicznej, odmówiono jej waloru egzekucyjnego. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Środowiska koncesję powinno się traktować jako oddzielne prawo. Pogląd ten uzasadniany jest administracyjnoprawną naturą koncesji, w przeciwieństwie do mających charakter cywilnoprawny (majątkowy i zbywalny) praw użytkowania górniczego i praw do informacji geologicznej.
Zauważyć jednak należy, że istnieć mogą przesłanki do nieco odmiennego traktowania koncesji wydawanych na podstawie ustawy. Koncesja, zgodnie z treścią art. 36 ust. 1 Prawa geologicznego i górniczego, może zostać przeniesiona na inny podmiot spełniający przesłanki ustawowe do prowadzenia w tym zakresie regulowanej działalności gospodarczej. Podmiot ubiegający się o uzyskanie koncesji w szczególności powinien legitymować się posiadaniem prawa do informacji geologicznej. W przypadku przeniesienia koncesji na prowadzenie działalności regulowanej w zakresie węglowodorów dochodzi do przeniesienia z mocy prawa użytkowania górniczego na rzecz nowego dysponenta koncesji.
Zgodnie z powyższym za bezsporny należy uznać fakt silnego powiązania koncesji, prawa użytkowania górniczego i prawa do informacji geologicznej, co sugerować by mogło stosowanie tożsamych reguł w zakresie łącznego przeprowadzania z nich egzekucji. Za uznaniem zbywalnego i majątkowego charakteru praw wynikających z koncesji zdaje się przemawiać również fakt udzielenia niektórych z nich w wyniku postępowania przetargowego (koncesje na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złóż).
Niemniej jednak ministerstwo stoi na stanowisku, zgodnie z którym koncesja, będąc prawem udzielonym podmiotowi na podstawie decyzji administracyjnej, nie może być przedmiotem zajęcia w postępowaniu egzekucyjnym. Zdaniem ministerstwa tylko organ administracji publicznej jest uprawniony do przeniesienia koncesji, co pozostaje w zgodzie z treścią art. 36 ustawy. Artykuł ten stanowi, że przeniesienia koncesji dokonuje organ koncesyjny, za zgodą podmiotu mającego zostać nowym dysponentem koncesji i przy uprzednim spełnieniu szeregu przesłanek.
Jakkolwiek stanowisko ministerstwa poddać można pod dalsze dyskusje, to jednak w świetle dotychczasowych niejasności co do charakteru praw wynikających z koncesji, użytkowania górniczego oraz praw do informacji geologicznej wydanie jakichkolwiek wskazówek w tej materii uznać należy za krok w dobrym kierunku. W związku z coraz większą liczbą podmiotów posiadających rzeczone prawa stanowisko ministerstwa powinno w niedługim czasie znaleźć swoje potwierdzenie lub zaprzeczenie w praktyce.
Radosław Wasiak, Marek Dolatowski, Zespół Doradztwa dla Sektora Energetycznego kancelarii Wardyński i Wspólnicy
___________________________
1 A. Lipiński, R. Mikosz w „Ustawa Prawo geologiczne i górnicze – Komentarz” – komentarz do art. 47 ustawy z 4 lutego 1994 r., zastąpionej ustawą z 9 czerwca 2011 r. w zakresie pojęcia informacji geologicznej zachowujący aktualność.
2 idem
