Energetyka
Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji energetycznej ma charakter dwuetapowy:
- w pierwszym etapie toczy się przed Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki (URE), zgodnie z regulacjami Kodeksu postępowania administracyjnego;
- w drugim etapie środki zaskarżenia od: (1) decyzji Prezesa URE oraz od (2) postanowień Prezesa URE, od których służy zażalenie, wnosi się do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konsumentów i Konkurencji. Postępowania toczą się według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu w sprawach gospodarczych.
Postępowanie przed Prezesem URE
Prezes URE jest centralnym organem administracji rządowej, którego zakres działania został określony w art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z późn. zm.) – dalej: „PE” . Postępowanie przed nim toczy się według przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Dotyczy ono spraw cywilnych zarówno w znaczeniu materialnym, jak i w znaczeniu formalnym.
Postępowanie przed Prezesem URE może mieć dwojaki charakter:
- inkwizycyjny, gdy organ wszczyna postępowanie i zbiera materiał dowodowy w sprawie, po czym na jego podstawie wydaje decyzję. Dotyczy to np. spraw o nałożenie kar pieniężnych (art. 56 ust. 2 PE);
- wnioskowy (skargowy), gdy inicjatywa wszczęcia postępowania i zebrania dowodów spoczywa generalnie na stronie postępowania. Dotyczy to np.: (1) spraw spornych (art. 8 ust. 1 PE, (2) rozstrzygnięć dotyczących podjęcia bądź kontynuowania dostaw (art. 8 ust. 2 PE), (3) spraw o udzielenie, zmianę warunków lub cofnięcie koncesji (art. 33, art. 41 PE), (4) spraw o zatwierdzenie taryf (art. 47 § 1 PE).
Brak wyczerpania trybu postępowania administracyjnego prowadzi do czasowej niedopuszczalności drogi sądowej.
Od rozstrzygnięć Prezesa URE w powyższych sprawach służy środek zaskarżenia. Odwołanie od decyzji Prezesa URE wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia, natomiast zażalenie od postanowień Prezesa URE, od których służy zażalenie, wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia. Środek zaskarżenia wnosi się do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konsumentów i Konkurencji za pośrednictwem Prezesa URE. Jeżeli Prezes URE uzna odwołanie za słuszne, może uchylić lub zmienić swoją wcześniejszą decyzję.
Decyzja, od której służy odwołanie, nie jest ostateczna. Jednakże Prezes URE może nadać decyzji rygor natychmiastowej wykonalności, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo w celu zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony. Postanowienia są ostateczne. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ administracji publicznej, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione.
Postępowanie przez Sądem Ochrony Konsumentów i Konkurencji
Na tym etapie postępowania wszelkie sprawy rozstrzygane przed Prezesem URE, które zaskarżono do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konsumentów i Konkurencji, są sprawami cywilnymi w znaczeniu formalnym. Nie wszystkie one są jednak sprawami cywilnymi w znaczeniu materialnym. Dalsze postępowanie odbywa się w trybie postępowania cywilnego. Odwołania od rozstrzygnięć tego sądu wnosi się do sądu apelacyjnego. Skarga kasacyjna od orzeczenia sądu drugiej instancji przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia.
Wzruszanie ostatecznych decyzji Prezesa URE
Brak jest odrębnych regulacji ustawy Prawo energetyczne w tym zakresie. Wzruszenie takich decyzji odbywa się w trybie postępowania administracyjnego. Możliwa jest weryfikacja takiej decyzji w drodze:
- postępowania w sprawie wznowienia postępowania (art. 145 k.p.a.);
- postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności (art. 156 k.p.a.);
- postępowania w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji (art. 154 i art. 155 k.p.a.).