Gminy będą zarządzać strumieniem odpadów komunalnych
07.07.2011
nowe prawo | ochrona środowiska
Od przyszłego roku to gmina, a nie mieszkańcy, wybierze firmę wywożącą śmieci. Gminy będą też odpowiedzialne za uzyskanie odpowiedniego poziomu recyklingu oraz za zmniejszenie masy odpadów ulegających biodegradacji przekazywanych na składowiska.
1 lipca 2011 roku Sejm uchwalił ustawę, która wprowadza istotne zmiany w obowiązującym w Polsce systemie gospodarowania odpadami komunalnymi. Podstawowa modyfikacja polega na obligatoryjnym przejęciu przez gminy obowiązków właścicieli nieruchomości w zakresie zagospodarowania odpadów komunalnych. Po wprowadzeniu w życie nowego systemu właściciele nieruchomości nie będą już podpisywać umów z przedsiębiorcami prowadzącymi działalność w zakresie odbioru odpadów komunalnych. To gminy w drodze przetargów wyłonią podmioty, które będą świadczyć takie usługi. Właściciele nieruchomości będą w zamian uiszczać na rzecz gminy opłatę za gospodarowanie odpadami.
Znowelizowane przepisy mają przyczynić się do znacznej poprawy w zakresie osiągania wymaganych prawem unijnym poziomów odzysku i recyklingu odpadów komunalnych. Minister środowiska Andrzej Kraszewski deklaruje, że dzięki ustawie Polska ma szansę „rozwiązać problem góry odpadów” i dodaje, że „Polacy oczekują od nas, abyśmy stworzyli prawo, które pozwoli uporać się z odpadami w kraju, samorządom da skuteczne narzędzie do organizacji odpowiedniego systemu, a przedsiębiorcom zagwarantuje konkurencyjne warunki prowadzenia działalności”.
Większość przepisów nowelizacji wejdzie w życie 1 stycznia 2012 roku, jednakże w stosunku do wielu rozwiązań przewidziano okresy przejściowe. Biorąc jednak pod uwagę niemalże rewolucyjny charakter zmian przepisów, oznacza to, że podmioty, których nowelizacja dotyczy, będą miały bardzo mało czasu, aby dostosować się do nowych ram prawnych.
Zadania gmin w zakresie zagospodarowania odpadów komunalnych zostały określone bardzo ambitnie. Przede wszystkim gminy mają zapewniać budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. Ponadto gminy są obowiązane osiągnąć odpowiednie poziomy odzysku niektórych rodzajów odpadów, a także ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania. Do 16 lipca 2013 roku ograniczenie to powinno doprowadzić do przekazywania do składowania nie więcej niż 50 proc. wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 roku. Do 16 lipca 2020 roku współczynnik ten ma wynieść 35 proc. Jednocześnie nowelizacja przewiduje, że niewykonanie powyższych obowiązków oznacza, że gminy będą podlegały karom pieniężnym nakładanym przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Wprowadzone zmiany mają uszczelnić system gospodarowania odpadami komunalnymi oraz zmniejszyć ilość odpadów komunalnych, w tym odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów. Zmiany mają również sprzyjać powstawaniu nowoczesnych instalacji do odzysku odpadów lub unieszkodliwiania ich w sposób inny niż składowanie.
Gminy zostaną wyposażone w instrumenty ułatwiające kierowanie strumienia odpadów do odpowiednich instalacji, wyznaczonych w ramach regionów wskazanych w wojewódzkich planach gospodarki odpadami. Dzięki temu instalacje te będą dysponowały odpowiednim strumieniem odpadów, co ma zapewnić ich rentowność. Reforma w tym zakresie stanowi kluczowy element nowego systemu: nowe rozwiązania mają sprzyjać podejmowaniu inwestycji związanych z gospodarowaniem odpadami i eliminować ryzyko związane z rentownością przedsięwzięć finansowanych w długim okresie.
Nowe przepisy od czasu rozpoczęcia nad nimi prac wywoływały wiele sporów skutkujących propozycjami opartymi na różnych, często zupełnie rozbieżnych, koncepcjach rozwiązania problemu. Uchwalenie ustawy nie kończy sporów, jak również nie oznacza rozwiązania wątpliwości prawnych związanych z nową ustawą. Pozwala jednak mieć nadzieję, że gospodarowanie odpadami komunalnymi w Polsce zacznie zbliżać się do nowoczesnych standardów ekologicznych.
Ustawa została przekazana prezydentowi do podpisu.
Dominik Wałkowski, Zespół Prawa Ochrony Środowiska kancelarii Wardyński i Wspólnicy
