Historie z KIO: Obowiązek ujawnienia kwoty przeznaczonej na zamówienie publiczne
Wykonawcy, którzy startują w postępowaniu zamówieniowym, muszą wiedzieć, jakie fundusze przeznaczył zamawiający na realizację zamówienia. Dzięki ujawnieniu budżetu zamawiającego mogą podjąć decyzję o złożeniu oferty i odpowiednio wycenić swoją pracę. Kiedy jednak zamawiający jest zobowiązany do upublicznienia kwoty przeznaczonej na zamówienie? Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 24 stycznia 2020 r. (KIO 83/20) rozwiała wątpliwości w tym zakresie.
Bezpośrednio przed otwarciem ofert zamawiający poinformował, jaką kwotę zamierza przeznaczyć na realizację zamówienia. Początkowo oferty wykonawców mieściły się w jej granicach, jednak po upływie miesiąca zamawiający dokonał sprostowania, zmniejszając fundusze przeznaczone na zamówienie. Zamawiający na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 p.z.p. unieważnił postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, argumentując, że cena najkorzystniejszej oferty przewyższała kwotę, którą zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia.
Upublicznienie kwoty przeznaczonej na realizację przedmiotu zamówienia
Zgodnie z art. 86 ust. 3 p.z.p. zamawiający bezpośrednio przed otwarciem ofert podaje kwotę, jaką zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Ustalenie tej kwoty ma szczególne znaczenie z perspektywy podstaw unieważnienia, ponieważ zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 4 p.z.p. zamawiający unieważnia postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli cena najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą ceną przewyższa kwotę, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Zatem dzięki ujawnieniu kwoty przeznaczonej na realizację zamówienia każda osoba uczestnicząca w otwarciu ofert będzie mogła ocenić, czy ceny ofert nie przekraczają kwoty przeznaczonej na realizację przedmiotu zamówienia.
Celem wprowadzenia art. 86 ust. 3 p.z.p. jest zapobieganie nieograniczonemu poszerzaniu podstaw unieważnienia postępowania. Niedopuszczalna jest sytuacja, w której zamawiający wykorzystuje późniejsze określenie kwoty przeznaczonej na zamówienie, aby uzyskać podstawę unieważnienia postępowania. Spowodowałoby to naruszenie zasady przejrzystości udzielania zamówienia (art. 7 p.z.p.) oraz instrumentalne korzystanie z przesłanek unieważnienia. Również w tym tonie wypowiedziała się KIO: Obniżanie po czynności otwarcia ofert kwot przeznaczonych na realizację przedmiotu zamówienia, prowadziłoby do dowolnego rozszerzania faktycznych podstaw unieważniania postępowań – zamawiający, niezależnie od rzeczywistego przebiegu postępowania, w każdym przypadku mogliby je unieważnić na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 pzp odpowiednio obniżyć przedmiotową kwotę.
Zatem zamawiający nie może zmieniać kwot przeznaczonych na zamówienie po otwarciu ofert, ponieważ zmiana taka:
- niweczyłaby możliwość samodzielnej kontroli przez wykonawców, czy zaistniały przesłanki określone w art. 93 ust. 1 pkt 4 p.z.p.,
- umożliwiałaby zamawiającemu unieważnienie postępowania na każdym jego etapie po otwarciu ofert, z każdego powodu – również nieujętego w katalogu określonym w art. 93 p.z.p.
Obowiązek dochowania należytej staranności
Zamawiający, określając kwoty, jakie zamierza przeznaczyć na realizację zamówienia, musi dokładnie oszacować wartość zamówienia oraz kwotę, którą może dysponować. Na mocy art. 86 ust. 3 p.z.p. zamawiający musi podać tę kwotę bezpośrednio przed otwarciem ofert, a późniejsza zmiana nie może powodować negatywnych skutków dla wykonawców. Zgodnie z wyrokiem KIO Obowiązkiem zamawiającego jest zatem zachowanie szczególnej staranności podczas podawania tej kwoty do publicznej wiadomości – zarówno bezpośrednio przed otwarciem ofert jak i przy jej publikacji na stronie internetowej.
Podsumowanie
Zamawiający nie może zmieniać kwoty przeznaczonej na realizację zamówienia ustalonej na podstawie art. 86 ust. 3 p.z.p., a następnie unieważniać postępowania na mocy art. 93 ust. 1 pkt 4 p.z.p. Powodowałoby to utratę stabilności postępowania o udzielenie zamówienia oraz odbierałoby wykonawcom przejrzystość czynności podejmowanych przez zamawiającego. Kwota, jaką ustala zamawiający bezpośrednio przed otwarciem ofert, jest zatem wiążąca dla wykonawców i jego budżet może później zostać wyłącznie zwiększony.
Cyprian Herl, praktyka infrastruktury, transportu, zamówień publicznych i PPP kancelarii Wardyński i Wspólnicy