Kwestie z zakresu zgód administracyjnoprawnych
Na potrzeby niniejszego rozdziału pod pojęciem „zgód administracyjnoprawnych” rozumiemy zgody wszelkiego rodzaju, zatwierdzenia, wpisy do rejestrów, zezwolenia, pozwolenia, licencje oraz koncesje wydawane przez organy administracji publicznej, których uzyskanie jest niezbędne do wykonywania określonego rodzaju działalności gospodarczej lub do wykonywania szczególnego rodzaju czynności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej lub też do korzystania w określony sposób z określonych składników majątku.
Różnorodność zgód administracyjnoprawnych wymaganych w poszczególnych branżach wynika ze specyfiki konkretnych rodzajów działalności i ryzyk związanych z konkretnymi aktywnościami. Zasadne jest ogólne stwierdzenie, że im większe ryzyka wiążą się z konkretną działalnością, tym większa jest reglamentacja działalności i intensywność nadzoru sprawowanego przez organy administracji publicznej.
Przykładowo możemy mieć do czynienia z następującymi zgodami administracyjnymi:
- koncesje, zezwolenia i licencje zezwalające na prowadzenie określonego rodzaju działalności:
– koncesja na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
– koncesja na wykonywanie przewozów lotniczych,
– zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej,
– licencja na wykonywanie transportu drogowego,
- zezwolenia na wykonywanie szczególnego rodzaju czynności w ramach działalności gospodarczej:
– zezwolenie na wytwarzanie ściśle określonych produktów leczniczych,
– zezwolenie na sprzedaż detaliczną określonych rodzajów napojów alkoholowych w konkretnej lokalizacji,
- zgody na korzystanie w określony sposób z określonych składników majątku:
– zatwierdzenie zakładu dla określonej produkcji spożywczej,
– zgoda na eksploatację maszyn i urządzeń podlegających dozorowi technicznemu,
- wpisy do rejestru działalności regulowanej:
– wpis do rejestru podmiotów leczniczych,
– wpis do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych,
- inne zgody:
– zezwolenie na prowadzenie działalności w specjalnej strefie ekonomicznej.
Co do zasady zgody administracyjnoprawne są wydawane w formie decyzji administracyjnej, czyli aktu adresowanego do konkretnego podmiotu będącego wnioskodawcą i stroną w postępowaniu administracyjnym. Akt ten rozstrzyga sprawę co do istoty i orzeka o prawach i/lub obowiązkach wnioskodawcy.
Decyzje administracyjne nie podlegają przeniesieniu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zasada ta jest oparta na konstrukcji, w myśl której zgoda administracyjnoprawna jest wydawana konkretnemu podmiotowi, który został przez organ administracji publicznej zweryfi-kowany w zakresie podmiotowym i przedmiotowym oraz został oceniony pozytywnie jako dający rękojmię należytego wykonywania określonej działalności lub czynności.
Zwykle w procesie realizacji transakcji istnieje oczekiwanie, że transakcja w żaden sposób nie wpłynie na niezakłóconą działalność operacyjną (produkcję) podmiotów zaangażowanych w transakcję, w trakcie i po jej zamknięciu.
Skoro jednak uprawnienie uzyskane na podstawie zgody administracyjnoprawnej przysługuje ściśle określonemu podmiotowi i nie podlega automatycznemu transferowi, to szczególnej uwagi wymaga sprawdzenie, czy i kiedy podmiot będący nabywcą
w transakcji nabędzie analogiczne uprawnienie, aby móc w pełni korzystać z nabytego mienia.
Nie istnieje jedna zasada dotycząca przejścia oraz trwałości zgód administracyjnoprawnych w następstwie przeprowadzenia transakcji. Aby ocenić ryzyka związane ze zgodami administracyjnoprawnymi, trzeba za każdym razem sięgnąć do przepisów prawa regulujących konkretną zgodę, z uwzględnieniem rodzaju planowanej transakcji. Przepisy te określają, w jakich sytuacjach organ administracyjny ma obowiązek, a w jakich (dyskrecjonalne) prawo do cofnięcia lub ograniczenia zgody. Jeżeli transakcja prowadzi do powstania okoliczności dających, według tych przepisów, podstawę do cofnięcia lub ograniczenia zgody, wówczas mamy do czynienia ze zidentyfikowanym ryzykiem.
Transakcje typu share deal
Najmniejsze ryzyka transakcyjne związane ze zgodami administracyjnoprawnymi występować będą w transakcjach fuzji i przejęć, w których dochodzi do zmiany wspólnika lub akcjonariusza (share deal).
Co do zasady adresatem zgody administracyjnoprawnej jest osoba prawna czyli spółka. Zgoda administracyjnoprawna potwierdza uprawnienie tej spółki do prowadzenia określonej działalności lub wykonywania określonej czynności.
Najczęściej zatem sama zmiana wspólnika, bez naruszenia integralności spółki będącej adresatem zgody, nie wpłynie w żaden sposób na uprawnienie przyznane spółce.
Czasem jednak, w zależności od rodzaju zgody administracyjnoprawnej, transakcja share deal będzie mieć potencjał wpływu na utrzymanie uprawnienia. Będzie tak działo się w sytuacjach, gdy podmiotowość wspólnika spółki, jego przymioty lub kwalifikacje, będą miały znaczenie dla utrzymania zgody.
Jako przykład można podać koncesję na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, która może zostać cofnięta, jeżeli nastąpi przejęcie bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad działalnością nadawcy przez inną osobę. Podobnie będzie
w przypadku koncesji na wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym. W celu uzyskania takiej koncesji składa się, obok innych elementów wniosku, listę udziałowców lub akcjonariuszy. Po uzyskaniu koncesji koncesjonariusz ma obowiązek w terminie 14 dni zawiadomić organ koncesyjny o zmianach stanu faktycznego i prawnego w zakresie danych zawartych we wniosku o wydanie koncesji i w dokumentach stanowiących załączniki do tego wniosku, powstałych po dniu wydania koncesji. Jeżeli organ koncesyjny uzna, że zmiana właścicielska po stronie koncesjonariusza wpływa na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa obywateli, może cofnąć koncesję.
Transakcje typu asset deal
Ryzyka związane ze zgodami administracyjnoprawnymi występują z reguły w przypadku transakcji przeniesienia majątku, przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
W przypadku zbycia przedsiębiorstwa przedsiębiorstwo zostaje wyjęte z majątku spółki – adresata zgody. Jeśli w skład przedsiębiorstwa wchodzą koncesje, licencje i zezwolenia (art. 551 Kodeksu cywilnego), zgody te podlegają sukcesji generalnej. Nabywca przedsiębiorstwa może zatem wnioskować do organu administracyjnego o wydanie tych samych koncesji, licencji i zezwoleń, na rzecz nabywcy. Tak wydane koncesje, licencje i zezwolenia stanowić będą kontynuację zgód pierwotnych, z uwzględnieniem zmiany podmiotowej po stronie uprawnionego.
Trudniejsza sytuacja powstaje, gdy funkcjonowanie przedsiębiorstwa wymaga innych zgód niż wymienione literalnie koncesje, licencje i zezwolenia. Może to być przykładowo: decyzja inspekcji sanitarnej o zatwierdzeniu zakładu dla produkcji spożywczej lub decyzja inspekcji dozoru technicznego zezwalająca na eksploatację określonych urządzeń lub też pozwolenie na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego lub też wpis do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Zgody te, inne niż wymienione art 551 Kodeksu cywilnego, nie będą podlegać sukcesji generalnej. W takiej sytuacji nabywca przedsiębiorstwa będzie musiał wystąpić o ich wydanie na jego rzecz, we własnym imieniu.
Łączenie się / podział / przekształcenie spółek
W przypadku przekształceń spółek przenoszenie zgód administracyjnoprawnych będzie kształtować się podobnie jak w przypadku transakcji typu asset deal.
W ramach sukcesji generalnej administracyjnoprawne zezwolenia, koncesje i ulgi przejdą na spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną lub przekształconą, odpowiednio na podstawie art. 494, art. 531 i art. 551 k.s.h. Lista zgód objętych sukcesją jest jednak ograniczona do zezwoleń, koncesji i ulg i brak podstaw, aby listę tę swobodnie rozszerzać.
Oznacza to, że nowo powstałe podmioty będą musiały liczyć się z koniecznością występowania we własnym imieniu i na własną rzecz o zgody, które są wymagane dla ich działalności, a których nie mogły uzyskać na zasadzie sukcesji generalnej.