Można uprościć procedurę odstąpienia od umowy wzajemnej
Prawo jest dość rygorystyczne, jeśli chodzi o możliwość odstąpienia od umowy wzajemnej. Wymagane jest w tym celu spełnienie wielu warunków, od których zależy skuteczność takiego odstąpienia. A czy strony mogą uprościć procedurę?
Tak. Najczęściej wybierane rozwiązania ujęte są w art. 395 oraz 492 Kodeksu cywilnego. Pierwszy przepis reguluje umowne prawo odstąpienia, drugi – prawo odstąpienia ustawowego w jego szczególnej odmianie.
Art. 395 Kodeksu cywilnego pozwala zastrzec dla jednej ze stron lub obu prawo odstąpienia od każdej umowy. Prawo to wykonuje się przez złożenie drugiej stronie oświadczenia, w którym nie trzeba w żaden sposób uzasadniać, dlaczego od umowy odstępujemy. Przyczyny odstąpienia są pozbawione znaczenia prawnego. W szczególności nie jest konieczne, aby druga strona dała kontrahentowi jakiś powód do odstąpienia.
Ponieważ takie zastrzeżenie bardzo mocno osłabia umowę, gdyż nie wiadomo, czy będzie ona wykonana, czy też na skutek odstąpienia – nie, konieczne jest określenie w umowie terminu, w ciągu którego można będzie skorzystać z takiego prawa. Termin ten nie powinien być zbyt długi, aby okres niepewności nie przedłużał się. Jeżeli strony zapomną o określeniu tego terminu, umowne prawo odstąpienia będzie nieważne. Wówczas nie będzie można z tego uprawnienia skorzystać, a umowa będzie musiała zostać wykonana.
Drugie rozwiązanie pozwalające stronom na łatwiejsze odstąpienie od umowy znajduje się w art. 492 Kodeksu cywilnego. Jeśli strony chcą, mogą zastrzec w umowie, że termin do wykonania zobowiązania będzie terminem ścisłym w tym znaczeniu, że jego przekroczenie będzie uprawniało drugą stronę do natychmiastowego odstąpienia od umowy bez konieczności podejmowania innych czynności, takich jak np. wezwanie do wykonania zobowiązania w odpowiednim, dodatkowym czasie. Takie zastrzeżenia warto wprowadzać do umowy, jeśli stronie bardzo zależy na jej terminowym wykonaniu. W razie bowiem zwłoki kontrahenta można w takim przypadku szybko rozwiązać umowę w drodze odstąpienia.
dr Marcin Lemkowski, Zespół Rozwiązywania Sporów i Arbitrażu kancelarii Wardyński i Wspólnicy
Tekst ukazał się 22 sierpnia 2012 roku w Akademii Prawa Gospodarczego Dziennika Gazety Prawnej
