Tarcza antykryzysowa | Co do zasady

Podstawowe założenia „Gospodarczej i społecznej tarczy antykryzysowej dla bezpieczeństwa przedsiębiorców i pracowników w związku z pandemią wirusa SARS- Cov-2” przedstawionej przez Prezydenta, Premiera, wybranych ministrów oraz Prezesa NBP podczas konferencji prasowych 18 marca.

Zgodnie z zapowiedziami projekt planowanych regulacji, ujętych w jednej specustawie, ma zostać upubliczniony w bieżącym tygodniu, a następnie ma trafić na posiedzenie Sejmu w dniu 25 marca i zostać wprowadzony z dniem 1 kwietnia.

Pakiet antykryzysowy został podzielony na 5 głównych filarów:

I Filar. Obrona pracowników przed utratą pracy

• Przedsiębiorstwa, w których:
  • obrót w okresie dwóch miesięcy spadł o 15% i które wykazały stratę w jednym z tych dwóch miesięcy lub
  • obrót w okresie jednego miesiąca spadł o 25% w stosunku do poprzedniego miesiąca i które wykazały stratę,

  mogą ograniczyć wymiar czasu pracy pracownika do 0,8 etatu z zastrzeżeniem wynagrodzenia na poziomie co najmniej płacy minimalnej. Państwo pokryje wówczas (ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – FGŚP) 1/2 wynagrodzenia pracownika, nie więcej niż 40% przeciętnego wynagrodzenia.

• W przypadku znaczących problemów finansowych przedsiębiorstwo może skorzystać z przestoju ekonomicznego, w którego ramach podstawa wymiaru czasu pracy i płaca zostaną ograniczone do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem wynagrodzenia na poziomie co najmniej płacy minimalnej. Państwo pokryje wówczas (ze środków FGŚP) prawie 1/2 wynagrodzenia w kwocie odpowiadającej 130% zasiłku plus składki na ubezpieczenia społeczne.
• Finansowanie tzw. postojowego dla osób świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych i samozatrudnionych.
• Wypłata z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (jednorazowego gwarantowanego świadczenia miesięcznego w kwocie ok. 2 000 zł brutto (tj. 80%  minimalnego wynagrodzenia za pracę) dla:
  • osób świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (tj. umów zlecenia oraz o dzieło) zawartych przed 1 marca 2020 r.,
  • osób samozatrudnionych, które zarejestrowały działalność gospodarczą przed 1 marca 2020 r.
• Dodatkowy zasiłek opiekuńczy dla rodziców dzieci od lat 8 w związku z ograniczeniami z uczęszczaniem dzieci do żłobków, przedszkoli i szkół.
• Tzw. wakacje kredytowe (w porozumieniu z bankami) dotyczące kredytów mieszkaniowych, kredytów konsumpcyjnych dla klientów indywidualnych oraz kredytów dla przedsiębiorców, obejmujące:
  • szybkie rozpatrywanie wniosków tych klientów, którzy uzasadnią konieczność odroczenia (zawieszenia) spłaty kredytu ich sytuacją finansową spowodowaną pandemią SARS-CoV-2,
  • brak opłat lub prowizji za przyjęcie i rozpatrzenie wniosków dotyczących zawieszenia spłat rat kapitałowo-odsetkowych lub rat kapitałowych.
• Tzw. wakacje od obowiązków administracyjnych obejmujące przedłużenie terminów wykonania obowiązków administracyjnych, w tym przesunięcie o 1 miesiąc terminów na złożenie deklaracji podatkowych.
• Ochrona konsumentów i pożyczkobiorców przed nieuzasadnionym wzrostem cen i opłat przez UOKiK, np. poprzez kontrole i monitoring cen.
• Przesunięcie płatności za media (w porozumieniu z dostawcami mediów) w uzasadnionych przypadkach.
• Dodatkowe wsparcie osób niepełnosprawnych obejmujące:
  • dodatkowy 14-dniowy zasiłek dla rodziców dzieci niepełnosprawnych, jeśli są w systemie edukacji do 25-tego roku życia,
  • wsparcie osób niepełnosprawnych pozostających w domu,
  • dofinansowanie dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne.

II Filar. Finansowanie przedsiębiorstw

• Finansowanie instytucji rozwoju Grupy Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) (gwarancje, kredyty, kapitał, ubezpieczenia i dopłaty), zwiększenie Krajowego Funduszu Gwarancyjnego o 1 mld zł, kapitału PFR o 2 mld zł oraz Funduszu Dopłat o 0,5 mld zł.
• Fundusz Gwarancji Płynnościowych (8,5 mld zł) dla firm większych z zabezpieczeniem do 80% kredytów udzielanych przez system bankowy.
• Rozszerzony program gwarancji de minimis Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK) dla małych i średnich przedsiębiorstw, ułatwiający zaciągnięcie kredytu obrotowego lub inwestycyjnego w jednym z dwudziestu banków współpracujących z BGK, obejmujący:
  • zwiększenie z 60% do 80% poziomu udzielanego zabezpieczenia kredytów udzielanych przez sektor bankowy do kwoty 3,5 mln zł (wartość graniczna nie uległa zmianie, niezmienione pozostaną też inne zasady udzielania gwarancji), bez prowizji pobieranej przy udzieleniu gwarancji (aktualnie wynosi ona 0,5% wartości gwarancji),
  • zwiększenie o 1,1 mld zł środków Krajowego Funduszu Gwarancyjnego (oczekiwany efekt to możliwość uzyskania kredytu do 3,5 mln zł przez co najmniej 100 tys. małych i średnich firmy z gwarancją de minimis w kwocie co najmniej 50 mld zł (obecnie 31 mld zł)).
• Program Kapitał dla Bezpieczeństwa i Wzrostu PFR obejmujący:
• możliwość uzyskania podwyższenia kapitału lub finansowania w postaci obligacji podporządkowanych firm średnich i dużych z funduszu PFR, inwestycje o wartości 6 mld zł (instrument ma umożliwiać finansowanie firm, które nie mają zdolności uzyskania kredytu i potrzebują zasilenia kapitałowego),
• wsparcie kapitałowe programu inwestycji publicznych, w szczególności w obszarze energetyki, cyfryzacji, biotechnologii i infrastruktury.
• Zwiększenie finansowania KUKE w zakresie ubezpieczeń obrotu handlowego w kraju i za granicą.
• Dopłaty BGK do odsetek kredytów poprzez wykorzystanie mechanizmu klęskowego i stworzenie Funduszu Dopłat do odsetek od kredytów w kwocie 500 mln zł dla sektora przedsiębiorstw.
• Finansowanie leasingu dla firm transportowych poprzez zwiększenie kapitału Agencji Rozwoju Przemysłu (ARP) w kwotę 1,7 mld zł, która zostanie przeznaczona przez ARP na refinansowanie obecnych umów leasingowych firm transportowych w problemach finansowych wraz z wakacjami kredytowymi; wśród oferowanych produktów znajdą się:
  • leasing operacyjny z karencją w spłacie  i ponadnormatywnym okresem spłaty przeznaczony na refinansowanie posiadanych leasingów w komercyjnych spółkach i towarzystwach leasingowych (kwota leasingu sięgać może 5 mln zł netto, okres finansowania może trwać do 6 lat, zaś karencja w spłacie rat leasingowych może wynieść do 12 miesięcy),
  • pożyczka obrotowa finansująca wypłatę wynagrodzeń netto w sektorze MŚP przez okres do dwóch lat (wynagrodzenia trafią bezpośrednio na konta pracowników), przy wydłużonym okresie karencji do 12 miesięcy,
  • pożyczka obrotowa na finansowanie deficytu w kapitale obrotowym w wysokości od 0,8 mln zł do 5 mln zł, przy okresie finansowania do 6 lat oraz wydłużonym do 15 miesięcy okresie karencji.
• Pożyczka na okres do 6 miesięcy z Funduszu Pracy (FP) do wysokości 5 000 zł dla mikrofirm zatrudniających do 9 pracowników.
• Odroczenie lub rozłożenie składek ZUS bez opłaty prolongacyjnej przy prawie automatycznie wydawanych pozytywnych decyzjach w tym zakresie (na wniosek ubezpieczonych – odroczenie o trzy miesiące terminu płatności składek za okres od lutego do kwietnia 2020 r., a także zawieszenie na trzy miesiące realizacji umowy zawartej z ZUS, w której termin płatności rat bądź składek wyznaczono w okresie od marca do maja 2020 r., i tym samym wydłużenie o trzy miesiące terminu realizacji zawartej umowy.
• Brak kar za opóźnienia w przetargach publicznych.
• Wprowadzenie czasowego obowiązku wydłużania terminów realizacji zamówień publicznych w okresie zagrożenia epidemicznego oraz braku stosowania kar.
• Wprowadzenie czasowego na okres zagrożenia epidemicznego zwolnienia ze składania oświadczeń o niezaleganiu ze składkami i podatkami.
• Automatyczne przedłużenie bankowych kredytów obrotowych.
• Wprowadzenie przez KNF regulacji prawa bankowego umożliwiających obliczenie zdolności kredytowej w oparciu o dane finansowe na koniec 2019 r. w połączeniu z rekomendacjami w zakresie sposobu liczenia rezerw na kredyty (w związku z czym sektor bankowy zadeklarował gotowość do przedłużenia kredytów obrotowych dla sektora przedsiębiorstw).
• Rozliczenie całej tegorocznej straty w 2021 r.
• Prawo do obniżenia dochodu do opodatkowania o wysokość straty w 2020 r. poprzez korektę CIT za 2019 r. do określonego limitu dla podatników wykonujących pozarolniczą działalność gospodarczą w branżach szczególnie dotkniętych kryzysem makroekonomicznym (np. transport, turystyka), którzy odnotowali spadek przychodów o 50% w 2020 r. w stosunku do 2019 r.
• Tzw. polityka drugiej szansy dla małych i średnich przedsiębiorstw przechodzących przez proces restrukturyzacji.

III Filar. Ochrona Zdrowia

• Finansowanie działań związanych z walką z SARS-CoV-2 w związku z przewidywanym wzrostem świadczeń opieki zdrowotnej, w tym transportu sanitarnego, wykonywanych w związku z przeciwdziałaniem SARS-CoV-2, udzielanych przez podmioty wykonujące działalność leczniczą wpisane do wykazu.
• Rozwój infolinii pacjenta poprzez rozszerzenie Telefonicznej Infolinii Pacjenta i lekarzy.
• Dofinansowanie infrastruktury służby zdrowia poprzez utworzenie rezerwy (1 mld zł) w dyspozycji Prezesa Rady Ministrów na dofinansowanie rozbudowy infrastruktury i doposażenie systemu służby zdrowia, w szczególności na dostosowanie placówek ochrony zdrowia do wymogów ustawy o dostępności i ochrony osób starszych, np. budowę dziennych domów opieki medycznej (DDOM).
• Dodatkowe finansowanie cyfryzacji systemu opieki zdrowotnej obejmujące:
  • informatyzację podmiotów leczniczych,
  • wdrożenie pilotażu e-usług w NFZ,
  • rozbudowę szybkiego internetu w 20 tys. podmiotach leczniczych na terenach wiejskich.

IV Filar. Wzmocnienie Systemu Finansowego

• Obniżenie buforów kapitałowych przez Komitet Stabilności Finansowej.
• Czasowe dopuszczenie przez Komisję Nadzoru Finansowego działalności banku poniżej łącznych wymogów kapitałowych i płynnościowych (LCR) w uzasadnionych przypadkach oraz elastyczne podejście do wyceny wymogów na potrzeby Solvency II w sektorze ubezpieczeniowym.
• Przesunięcie terminu rekomendacji R oraz uelastycznienie zasad szacowania strat na ryzyko kredytowe i rynkowe.
• Przesunięcie wybranych obowiązków nadzorczych.
• Operacje REPO umożliwiające zwiększenie płynności w sektorze bankowym.
• Obniżenie bazowej stopy procentowej z 1,5% na 1,0% oraz stopy rezerwy obowiązkowej z poziomu 3,5% do 0,5% zwiększające płynność w sektorze bankowym.
• Potencjalne operacje LTRO oraz podobne operacje stosowane przez Europejski Bank Centralny.

V Filar. Program Inwestycji Publicznych

Zwiększenie inwestycji publicznych, w szczególności poprzez:

• utworzenie Funduszu Inwestycji Publicznych o wartości 20 mld zł,
• wdrożenie programu inwestycji publicznych finansowanych z różnych źródeł, w tym z Funduszu Inwestycji Publicznych, dla przedsiębiorstw i  samorządów; priorytetowymi obszarami zwiększonych wydatków inwestycyjnych mają być:
  • infrastruktura,
  • modernizacja szkół i szpitali,
  • transformacja energetyczna,
  • cyfryzacja,
  • biotechnologia i farmacja,
  • polityka ochrony środowiska,
  • inne działania antykryzysowe.

Joanna Prokurat, doradca podatkowy, praktyka podatkowa i pomocy publicznej kancelarii Wardyński i Wspólnicy