koronawirus | Co do zasady

W związku z pandemią na wymiar sprawiedliwości spadnie wkrótce taka sama presja, jaka obecnie przygniata systemy ochrony zdrowia. Spowoduje ją fala sporów wywołanych pandemią. Co mogą zrobić adwokaci, radcowie prawni i sędziowie, oczekując na nadejście fali postpandemicznych sporów, by uodpornić wymiar sprawiedliwości przed nadchodzącą ciężką próbą?

Nawet tak niecodzienne okoliczności jak pandemia nie powodują uchylenia ogólnej zasady prawa umów, zgodnie z którą umów należy dotrzymywać (pacta sunt servanda). Nie oznacza to jednak, że obecna sytuacja pozostaje bez wpływu na treść i wykonywanie zobowiązań wynikających z umów.

W związku z epidemią koronawirusa wprowadzono ograniczenia swobody prowadzenia działalności gospodarczej i swobód osobistych, które nie znajdują precedensu w historii stanowienia i stosowania prawa w Polsce po 1989 r. Już teraz widać, że epidemia koronawirusa dotyka wszystkich sektorów gospodarki. Wprowadzone ograniczenia poskutkowały praktycznym zatrzymaniem wszelkiej aktywności w sektorze gastronomii, turystyki, rozrywki, a także handlu i usług w galeriach handlowych i sklepach wielkopowierzchniowych. [aktualizacja 3 kwietnia 2020 r.]

Transakcje to jedno z narzędzi prowadzenia działalności gospodarczej. Dla jednych są sposobem na poszerzenie skali działalności czy uzyskanie efektu synergii, innym pozwalają wyjść z inwestycji czy pozyskać kapitał. Dlatego perturbacje, jakie odczuwają dziś przedsiębiorcy, przekładają się na ich aktywność na polu M&A.

Od 15 marca w Polsce obowiązuje zakaz lądowania cywilnych statków powietrznych wykonujących międzynarodowe loty pasażerskie. Od 16 marca zakazano też pasażerskich lotów w ruchu krajowym, z wyjątkiem lotów wykonywanych w interesie publicznym lub państwa. Czy pasażerom, których loty zostały odwołane na skutek tego zakazu, przysługuje prawo do odszkodowania od przewoźników lotniczych, którzy mieli owe loty wykonać?

Zamówienia publiczne są największą siłą napędową gospodarki. Realizacja umów w czasie epidemii może być utrudniona. Ale trwające postępowania o zamówienie nie powinny zostać zatrzymane tylko dlatego, że obecnie pracuje się głównie w domu.

Krajowa Izba Odwoławcza stoi na straży efektywności przepisów, które gwarantują przejrzysty i niedyskryminacyjny dostęp do zamówień publicznych na terenie UE. Państwa członkowskie mają obowiązek zagwarantować wykonawcom rozpatrzenie środków odwoławczych w sprawach o udzielenie zamówienia publicznego, co jednoznacznie wynika z dyrektywy Rady z dnia 21 grudnia 1989 r. nr 89/665/EWG w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do stosowania procedur odwoławczych w zakresie udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty budowlane.

W nowej rzeczywistości gospodarczej przedsiębiorcy, którzy zaciągnęli kredyty, mogą zadawać sobie wiele pytań. Czy istniejące kredyty nadal będą wypłacane? Czy kończący się kredyt obrotowy zostanie przedłużony? I czy stan epidemii pozwala nie spłacać zaciągniętego kredytu?

Wśród wielu problemów, z jakimi muszą zmierzyć się teraz przedsiębiorcy, jest sprawne zarządzanie i podejmowanie decyzji w sytuacji, kiedy członkowie organów spółki z różnych względów nie mogą osobiście pojawić się w jej siedzibie. Technika zapewnia oczywiście sprawną komunikację, ale możliwość podejmowania zdalnie uchwał przez organy spółek kapitałowych w niektórych sytuacjach była dyskusyjna.

Minister Zdrowia wydaje kolejne listy antywywozowe obejmujące coraz szerszy katalog produktów, których dostępność jest zagrożona. Ma to zapewnić dostęp do leków i wyrobów medycznych pacjentom w Polsce, szczególnie w trudnym czasie pandemii Covid-19. Nadmierne rozszerzanie katalogu produktów może jednak uderzyć w sytuację ekonomiczną producentów wytwarzających produkty w Polsce, co zapewne nie jest zgodne z założeniami tzw. tarczy antykryzysowej.

Jednym z poważniejszych następstw pandemii będzie fala sporów gospodarczych. Żeby wygrać spór, nie wystarczą jednak mocne argumenty i wiarygodne dowody. Trzeba jeszcze mieć środki na prowadzenie procesu – a o to może być wkrótce szczególnie trudno.

W trudnych czasach walki z koronawirusem wielu najemców szuka sposobów, żeby obniżyć stawkę czynszu najmu, zwolnić się z obowiązku zapłaty czynszu lub uniknąć innych obowiązków wynikających z wiążących ich umów najmu. Jakie mają zgodne z prawem możliwości działania?