Innowacyjność w zamówieniach publicznych
Projekt nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych przewiduje – w ślad za dyrektywą 2014/24/UE – zmiany zmierzające do promocji innowacyjności także w zamówieniach publicznych.
Nie ma wątpliwości, że jedną z bardziej znaczących zmian wprowadzonych nowelizacją Prawa zamówień publicznych jest ustanowienie nowej procedury – partnerstwa innowacyjnego. Warto jednak zwrócić uwagę również na zmiany w negocjacyjnych trybach udzielenia zamówienia – dialogu konkurencyjnym oraz negocjacjach z ogłoszeniem. Nowelizacja ustawy pozwoli na wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań w miejsce dotychczasowych sztywnych ram zamówienia. Projektowane zmiany mają skłonić zamawiających, by zaufali wiedzy i doświadczeniu wykonawców, którzy oferują rozwiązania nowe, nietypowe – zatem innowacyjne.
Tryby negocjacyjne – negocjacje z ogłoszeniem, dialog konkurencyjny
Projekt ustawy ujednolicił i zmienił przesłanki zastosowania negocjacji z ogłoszeniem i dialogu konkurencyjnego. Zmiana ta oczywiście prowadzi do rozszerzenia możliwości stosowania trybów negocjacyjnych np. w celu poszukiwania innowacyjnych rozwiązań przez zamawiających. Po wejściu w życie nowelizacji zamawiający będzie mógł wybrać tryb negocjacji z ogłoszeniem lub dialogu konkurencyjnego, jeżeli zaistniała co najmniej jedna z niżej wymienionych okoliczności:
- w postępowaniu prowadzonym uprzednio w trybie przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego wszystkie oferty zostały odrzucone ze względu na niezgodność ich treści z ustawą lub SIWZ, ze względu na rażąco niską cenę lub kosztów albo z tego względu, że zostały one złożone przez wykonawców wykluczonych z postępowania, lub zamawiający unieważnił postępowanie z tego względu, że ceny wszystkich ofert przekraczały kwotę, jaką zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, a pierwotne warunki zamówienia nie zostały w istotny sposób zmienione;
- wartość zamówienia jest mniejsza niż tzw. progi unijne;
- rozwiązania dostępne na rynku, bez ich dostosowania, nie mogą zaspokoić potrzeb zamawiającego;
- roboty budowlane, dostawy lub usługi obejmują rozwiązania projektowe lub innowacyjne;
- zamówienie nie może zostać udzielone bez wcześniejszych negocjacji z uwagi na szczególne okoliczności dotyczące jego charakteru, stopnia złożoności lub uwarunkowań prawnych lub finansowych lub z uwagi na ryzyko związane z robotami budowlanymi, dostawami lub usługami;
- zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia w wystarczająco precyzyjny sposób przez odniesienie do określonej normy, europejskiej oceny technicznej, wspólnej specyfikacji technicznej lub referencji technicznej.
Z jednej strony nowe przepisy rozszerzają krąg potencjalnych wykonawców, a z drugiej strony dają zamawiającemu narzędzia pozwalające na ograniczenie tego kręgu w celu wyłonienia najkorzystniejszej oferty w sposób dogodny, a zarazem realizujący zasady prawa zamówień publicznych.
Selekcja i redukcja
Jeżeli liczba ofert wstępnych lub wniosków jest większa niż liczba wykonawców zaproszonych do złożenia ofert, zamawiający dokona wyboru wykonawców na podstawie obiektywnych i niedyskryminacyjnych kryteriów – tzw. kryteriów selekcji uprzednio ustalonych i wskazanych w ogłoszeniu.
Niemniej jednak należy wskazać, że obecne przepisy również nakazują wybierać wykonawców zaproszonych do złożenia ofert w sposób niedyskryminacyjny i obiektywny, a w praktyce zamawiający w ogłoszeniu wskazują kryterium, na podstawie którego dokonają selekcji wykonawców. Zmiana w tym zakresie jest więc formalnym ugruntowaniem istniejącej praktyki.
Ponadto projekt ustawy przewiduje możliwość zmniejszenia liczby ofert poprzez podział negocjacji na poszczególne etapy. W tzw. fazie redukcji zamawiający ogranicza liczbę ofert, stosując niektóre lub wszystkie kryteria oceny ofert. Taka procedura jest dopuszczalna tylko w przypadku, gdy zamawiający przewidział taką możliwość w ogłoszeniu. Ma też ona odpowiednie zastosowanie do dialogu konkurencyjnego, w którym w fazie redukcji następuje zmniejszenie liczby rozwiązań zaproponowanych przez uczestników dialogu.
Warto również zwrócić uwagę na dopuszczalność dokonania zmian umowy w przypadku dialogu konkurencyjnego. Projekt ustawy dopuszcza możliwość negocjacji warunków umowy w celu dostosowania zobowiązań wynikających z oferty po wyborze najkorzystniejszej oferty. Oczywiście dopuszczalność zmian jest ograniczona i nie może dotyczyć istotnych elementów oferty ani powodować zmiany potrzeb i wymogów określonych w ogłoszeniu. Co więcej, nie może prowadzić do naruszenia zasad uczciwej konkurencji.
Partnerstwo innowacyjne
Ukoronowaniem wsparcia dla innowacyjności w projekcie ustawy jest oczywiście wprowadzenie nowego trybu udzielania zamówienia publicznego – partnerstwa innowacyjnego. Umożliwia ono dostęp do realizacji projektów publicznych przedsiębiorcom z sektora badawczo-rozwojowego (B+R).
Ten tryb służyć będzie zaspokojeniu potrzeb zamawiającego na innowacyjne produkty, usługi lub roboty budowlane – tj. nowe lub znacznie udoskonalone produkty, usługi lub procesy (w tym procesy produkcji, budowy lub konstrukcji, a także nowe metody marketingowe lub organizacyjne stosowane w działalności przedsiębiorczej, przy organizowaniu pracy lub w relacjach zewnętrznych).
Procedura udzielenia zamówienia będzie oparta na trybie negocjacji z ogłoszeniem. Zamawiający będzie zobowiązany do weryfikacji potencjału partnera co do opracowania i wdrożenia innowacyjnych produktów, gdyż partnerstwo obejmuje nie tylko proces badań i rozwoju, ale także zakup opracowanych i wytworzonych przedmiotów.
Zamawiający, w zależności od swoich potrzeb, będzie też mógł wybrać kilka ofert i zawrzeć umowy z kilkoma partnerami. Proces realizacji zamówienia uwzględnia specyfikę działalności B+R. Partnerstwo jest podzielone na etapy odpowiadające poszczególnym etapom procesu badawczo-rozwojowego. Jednocześnie zamawiający ustala cele pośrednie. Osiągnięcie poszczególnych etapów lub ustalonych celów pośrednich będzie podstawą do zapłaty wynagrodzenia oraz kontynuacji pracy.
Ustanowienie podstawy do podjęcia przez podmioty publiczne działalności w sektorze B+R jest oczywiście istotnym krokiem ku innowacyjności. Zamawiający będą mogli sfinansować projekty B+R i zarządzać takimi projektami, o ile znajdują się one w zakresie zadań publicznych.
Dziś takie rozwiązanie wciąż wydaje się abstrakcyjne, dlatego warto wskazać, że w Europie już ono funkcjonuje. Komisja Europejska ustanowiła trzy partnerstwa w obszarach zaopatrzenia w surowce, zrównoważonego rolnictwa oraz aktywnego i zdrowego starzenia się. Z punktu widzenia zadań publicznych są to dziedziny kluczowe dla rozwoju państwa, a jednocześnie prywatne przedsiębiorstwa niechętnie w nie inwestują. Można się spodziewać, że w polskim systemie zamówień publicznych zamówienia w postaci partnerstwa innowacyjnego będą udzielane w takich właśnie obszarach.
Serom Kim, praktyka infrastruktury, transportu, zamówień publicznych i PPP kancelarii Wardyński i Wspólnicy
