Kolejna wersja nowelizacji ustawy o usługach płatniczych
Obecny projekt przewiduje m.in. zniesienie wymogu podwójnej licencji dla agentów rozliczeniowych oraz modyfikację wyjątku dotyczącego ograniczonych sieci akceptacji.
12 czerwca 2012 roku opublikowano najnowszą wersję projektu ustawy nowelizującej ustawę o usługach płatniczych (u.u.p). O pracach nad nowelizacją pisaliśmy już wcześniej. Nie sposób w krótkim tekście opisać całości proponowanych zmian. Poniżej przedstawiamy jedynie komentarz do dwóch wybranych zagadnień:
Zniesienie wymogu podwójnej licencji dla agentów rozliczeniowych
Bardzo istotną zmianą systemową, którą proponuje projekt, jest – co do zasady – rezygnacja z wymogu posiadania dwóch licencji przez agentów rozliczeniowych. Po wejściu w życie u.u.p. podmioty, które nie będąc bankami świadczyły usługi płatnicze, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5 u.u.p., musiały jednocześnie posiadać zezwolenie KNF wydawane dla instytucji płatniczych oraz zezwolenie prezesa NBP na prowadzenie systemu autoryzacji i rozliczeń. Tak przynajmniej dość powszechnie interpretowano nie do końca jasne w tym zakresie przepisy.
Nowelizacja proponuje ciekawe rozwiązanie polegające na wyraźnym wyjęciu spoza zakresu czynności, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5 u.u.p., rozliczeń transakcji. Tym samym, przez usługi acquiringu (art. 3 ust. 1 pkt 5 u.u.p.) nowelizacja rozumie m.in. obsługę autoryzacji transakcji, przesyłanie zleceń płatniczych do podmiotu zapewniającego rozliczenie, ale już nie samo dokonywanie rozliczenia. Tylko zatem w przypadku, w którym określona struktura płatności przewiduje dokonywanie przez agenta rozliczeniowego również rozliczeń obsługiwanych transakcji, agent będzie musiał uzyskać dodatkowe zezwolenie na prowadzenie systemu płatności w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami („ustawa o ostateczności rozrachunku”). Nowelizacja proponuje więc rozróżnienie dwóch niezależnych od siebie usług: usługi acquiringu (art. 3 ust. 1 pkt 5 u.u.p.), która nie obejmowałaby rozliczeń, oraz usługi polegającej na rozliczeniach, która byłaby częścią systemu płatności w rozumieniu ustawy o ostateczności rozrachunku, którego prowadzenie wymaga uzyskania zgody prezesa NBP (jeżeli podmiot prowadzący system nie jest bankiem). Na marginesie warto dodać, iż w obliczu proponowanego rozwiązania dość mylące może być określanie podmiotu świadczącego usługę, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5, mianem „agenta rozliczeniowego”. Wszak istotą proponowanej zmiany jest wyraźnie ustalenie, iż przedmiotem tej usługi nie jest rozliczanie transakcji.
Zasadniczo proponowaną zmianę należy ocenić pozytywnie. Pozwala ona uniknąć doktrynalnych wątpliwości powstających na bazie obecnie obowiązujących przepisów dotyczących agentów rozliczeniowych. Zniesienie konieczności posiadania dwóch licencji w odniesieniu do podmiotów świadczących usługi acquiringu bez wątpienia jest również zgodne z założeniami PSD.
Modyfikacja wyjątku dotyczącego ograniczonych sieci akceptacji
Już w odniesieniu do poprzedniej wersji projektu nowelizacji sygnalizowaliśmy projektowaną modyfikację wyjątku przewidzianego w art. 6 pkt 11 u.u.p. Wyjątek ten zakłada obecnie, iż u.u.p. nie ma zastosowania do usług, które można wykorzystywać w ramach ograniczonej sieci dostawców usług lub w celu nabycia ograniczonego zakresu towarów lub usług. Poprzednia wersja projektu przewidywała, iż do takich instrumentów będą miały jednak zastosowanie przepisy u.u.p. „w zakresie ochrony użytkownika i wykonywania obowiązków informacyjnych wobec NBP”. Krytykowaliśmy tę propozycję, szczególnie w zakresie, w jakim proponowane postanowienie odnosiło się do przepisów dotyczących „ochrony użytkownika”. Zwrot ten wydawał się nam zbyt ogólny, przez co stwarzał ryzyko różnych interpretacji.
Nowa wersja projektu nowelizacji wychodzi naprzeciw tym uwagom, wyraźnie wskazując przepisy u.u.p., które będą miały zastosowanie do takich instrumentów. Doceniając pozytywny wymiar tej zmiany, dostrzegamy jednocześnie pewne wątpliwości, które mogą powstać przy okazji lektury przepisu w brzmieniu zaproponowanym przez nową wersję projektu. Postanowienie odwołuje się do konkretnych przepisów u.u.p., określając wyraźnie, że wskazane przepisy stosuje się do omawianych instrumentów płatniczych. Wśród przywołanych przepisów jest np. art. 45 u.u.p., który określa zasady dotyczące ciężaru udowodnienia autoryzacji transakcji płatniczej. Jest to przepis o charakterze dyspozytywnym (w przypadku relacji B2B), co wynika wprost z art. 33 u.u.p. W relacjach między przedsiębiorcami możliwe jest wyłączenie stosowania tego przepisu. Problem polega na tym, iż art. 6a w wersji proponowanej przez projekt nowelizacji nie wymienia art. 33 u.u.p. W konsekwencji, w odniesieniu do instrumentów, o których mowa w art. 6 pkt 11 u.u.p., strony również w relacjach B2B musiałyby stosować art. 45, gdy tymczasem w odniesieniu do „zwykłych” instrumentów płatniczych w relacjach B2B przepis ten można wyłączyć. Byłoby to niczym nieuzasadnione pogorszenie sytuacji prawnej wydawców instrumentów płatniczych, o których mowa w art. 6 pkt 11. W obliczu powyższych wątpliwości należy postulować redakcyjne dopracowanie komentowanego przepisu w celu wyraźnego potwierdzenia, iż art. 33 w zakresie, w jakim zezwala na wyłączenie stosowania określonych w nim przepisów w stosunkach B2B, będzie miał zastosowanie również w przypadku instrumentów określonych w art. 6 pkt 11 u.u.p.
Krzysztof Wojdyło, Praktyka Usług Płatniczych kancelarii Wardyński i Wspólnicy
