Konieczność raportowania transakcji z podmiotami powiązanymi: nowe regulacje
Zmiana w ustawie o ofercie publicznej, która weszła w życie 30 listopada br., zwiększa przejrzystość transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi. Informacje o zawarciu takiej transakcji trzeba opublikować na stronie internetowej spółki najpóźniej w momencie jej zawarcia. Na zawarcie transakcji musi się też zgodzić rada nadzorcza.
Ustawa o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw implementuje do polskiego porządku prawnego rozporządzenie 2017/1129 i tzw. dyrektywę SDR II, której głównym celem jest wzmocnienie pozycji akcjonariuszy spółek działających na rynku regulowanym.
Ustawa wprowadza m.in. regulację zapewniającą wdrożenie w spółkach publicznych procedur zwiększających przejrzystość transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi. W opinii unijnego ustawodawcy wprowadzenie takich mechanizmów chroni interesy zarówno samej spółki, jak i jej akcjonariuszy niebędących podmiotami powiązanymi, w tym akcjonariuszy mniejszościowych. Jak wskazano bowiem w uzasadnieniu ustawy, takie transakcje mogą powodować straty dla spółek i ich akcjonariuszy, dając okazję do zawłaszczenia majątku spółki, w związku z czym konieczne było wprowadzenie odpowiednich zabezpieczeń chroniących te interesy.
Definicja podmiotu powiązanego i istotnej transakcji
Aby zapewnić pożądaną przejrzystość, ustawodawca zdefiniował w ustawie pojęcia podmiotu powiązanego, jak również istotnej transakcji.
Przez podmiot powiązany w rozumieniu ustawy należy rozumieć podmiot powiązany w rozumieniu międzynarodowych standardów rachunkowości (MSR). Definiują one podmioty powiązane jako osoby bądź jednostki powiązane z jednostką sporządzającą sprawozdanie finansowe (np. członkowie zarządu spółki, a także jego spółki zależne).
Istotną transakcją będzie zaś transakcja zawierana przez spółkę z podmiotem powiązanym, której wartość przekracza 5% sumy aktywów w rozumieniu ustawy o rachunkowości. W przypadku transakcji, których przedmiotem są świadczenia powtarzające się, które mają być spełniane na podstawie umowy zawartej na czas określony, za wartość transakcji uznaje się sumę świadczeń za cały czas trwania umowy.
W opinii ustawodawcy procentowe wyrażenie wartości istotnych transakcji w odniesieniu do wartości aktywów ustalonych na podstawie sprawozdania finansowego w najlepszy sposób zapewni, że wysokość tych transakcji będzie ściśle powiązana z wartością aktywów spółki i że wymogami tymi będą objęte faktycznie najważniejsze transakcje.
Zgoda rady nadzorczej lub walnego zgromadzenia
Na zawarcie istotnej transakcji z podmiotem powiązanym musi wyrazić zgodę rada nadzorcza spółki. Wyrażając tę zgodę, powinna wziąć pod uwagę zapobieżenie wykorzystaniu przez podmiot powiązany swojej pozycji oraz zapewnienie odpowiedniej ochrony interesów spółki i akcjonariuszy niebędących podmiotami powiązanymi, w tym akcjonariuszy mniejszościowych. Statut spółki może przewidywać, że zgodę na zawarcie istotnej transakcji może wyrażać również walne zgromadzenie.
Informacja na stronie internetowej
Informacje o zawarciu istotnej transakcji powinny zostać opublikowane na stronie internetowej spółki najpóźniej w momencie zawarcia tej transakcji. Informacja obejmować powinna co najmniej firmę (nazwę) podmiotu powiązanego, a w przypadku podmiotów powiązanych będących osobami fizycznymi – ich imię i nazwisko, opis charakteru powiązań między spółką a podmiotem powiązanym, datę i wartość istotnej transakcji, a także informacje niezbędne do oceny, czy istotna transakcja została zawarta na warunkach rynkowych, i czy jest uzasadniona interesem spółki i akcjonariuszy niebędących podmiotami powiązanymi, w tym akcjonariuszy mniejszościowych.
Spod powyższej regulacji są wyłączone:
- transakcje zawierane na warunkach rynkowych w ramach zwykłej działalności spółki,
- transakcje zawierane przez spółkę ze spółką będącą jej podmiotem zależnym, jeżeli spółka jest jedynym akcjonariuszem lub udziałowcem tejże spółki będącej jej podmiotem zależnym,
- transakcje związane z wypłatą wynagrodzeń członków zarządu lub rady nadzorczej, należnych zgodnie z przyjętą w spółce polityką wynagrodzeń.
Zdaniem ustawodawcy w przypadku wymienionych rodzajów transakcji ryzyko wystąpienia nadużyć interesów spółki i jej akcjonariuszy jest minimalne.
Aby jednak sprawdzić, czy objęte wyłączeniem transakcje rzeczywiście spełniają warunki przewidziane w przepisach prawa, rada nadzorcza zobowiązana jest do opracowania procedury okresowej oceny, która ma zweryfikować poprawność uznania konkretnych transakcji za wyłączone spod obowiązków nałożonych na spółkę w związku z wprowadzeniem omawianej regulacji.
Monika Lutomirska, praktyka transakcji i prawa korporacyjnego kancelarii Wardyński i Wspólnicy