Postępowania w zakresie prawa ochrony środowiska
Prawo ochrony środowiska ma coraz większe znaczenie dla przedsiębiorców w Polsce. O jego randze świadczy również Konstytucja, zgodnie z którą jednym z podstawowych celów Rzeczypospolitej Polskiej jest zapewnienie ochrony środowiska poprzez kierowanie się zasadą zrównoważonego rozwoju.
Przepisy prawa ochrony środowiska mają charakter interdyscyplinarny: łączą metody regulacji i reżimy odpowiedzialności charakterystyczne dla prawa administracyjnego, cywilnego i karnego. Obowiązujące w Polsce przepisy w bardzo wielu przypadkach stanowią wdrożenie odpowiednich regulacji unijnych bądź wynikają z uwarunkowań prawa międzynarodowego. Obserwacja procesu legislacyjnego pozwala przyjąć, że zagadnienia związane z odpowiedzialnością za wszelkie działania skierowane przeciwko środowisku i z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska będą w najbliższym czasie zyskiwać na znaczeniu.
Zadania z zakresu ochrony środowiska w obrębie aparatu państwowego wykonują organy administracji rządowej i samorządowej. W ramach administracji samorządowej kompetencje w tym zakresie przypadają wójtom, burmistrzom i prezydentom miast, a także starostom i marszałkom województw. W obrębie administracji rządowej odpowiednie działania podejmują przede wszystkim Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska oraz regionalni dyrektorzy ochrony środowiska, jak również minister środowiska i Inspekcja Ochrony Środowiska.
Postępowania w zakresie prawa ochrony środowiska obejmują zatem przede wszystkim postępowania administracyjne prowadzone przed organami administracji publicznej. Procedury te kończą się władczym rozstrzygnięciem o prawach lub obowiązkach danego podmiotu. Takie rozstrzygnięcie zapada w formie decyzji administracyjnej i może dotyczyć przykładowo udzielenia zezwolenia na przetwarzanie odpadów, pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi albo pozwolenia na wytwarzanie odpadów.
W przypadku naruszenia wymogów ochrony środowiska, z urzędu wszczynane są postępowania administracyjne, których przedmiotem jest wymierzenie sankcji takich jak np. administracyjna kara pieniężna. Zastosowanie takiej sankcji następuje również w formie decyzji administracyjnej.
We wszystkich przypadkach wydania decyzji administracyjnej stronom przysługuje odwołanie, a w przypadku niekorzystnej decyzji organu odwoławczego – skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a następnie skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Niebagatelna rola przypada bowiem sądom administracyjnym, które kontrolują działalność administracji publicznej, orzekając w sprawach skarg na rozstrzygnięcia w dziedzinie ochrony środowiska podjęte przez organy administracji publicznej.
Z kolei wymiar sprawiedliwości w sprawach związanych z odpowiedzialnością cywilną i karną za czyny przeciwko środowisku sprawują sądy powszechne.