Artykuły | Co do zasady

W dalszym ciągu możliwe jest odzyskanie w naturze nieruchomości przejętych przez Skarb Państwa po II wojnie światowej; w niektórych przypadkach możliwe jest natomiast uzyskanie odszkodowania.

Choć od przejęcia tzw. nieruchomości warszawskich minęło blisko 70 lat, część byłych właścicieli lub ich następców prawnych nadal może dochodzić ich zwrotu lub przynajmniej odszkodowania. Odszkodowanie to nie obejmie jednak utraconych korzyści.

Dekret z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy nie przesądzał, kto może być stroną postępowania prowadzonego w jego trybie. Lukę tę wypełnia orzecznictwo sądów administracyjnych.

Popełnione w toku nacjonalizacji uchybienia, zarówno proceduralne, jak i materialnoprawne, często stanowią podstawę stwierdzenia nieważności decyzji nacjonalizacyjnej i upoważniają do zwrotu nieruchomości lub do uzyskania stosownego odszkodowania.

Aby zbadać zasadność oddalenia wniosku o przyznanie własności czasowej (jego niezasadne oddalenie pozwala dziś dochodzić zwrotu nieruchomości), należy przyjrzeć się planom zagospodarowania obowiązującym w chwili rozpatrywania tego wniosku.

Po II wojnie światowej znacjonalizowano niemal wszystkie nieruchomości kościelne. Wciąż trwające postępowania reprywatyzacyjne mogą prowadzić do przywrócenia własności nieruchomości, do przyznania nieruchomości zamiennej lub do przyznania odszkodowania.

W naszej praktyce często spotykamy się z nieprawidłowościami przy ustanawianiu odrębnej własności lokali. Dotyczy to w szczególności lokali komunalnych zbywanych przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego na rzecz ich najemców.

Uczestnicy postępowania regulacyjnego mogą niemal dowolnie kształtować treść ugody, zawierając w niej np. postanowienia o rekompensacie pieniężnej w zamian za rezygnację z roszczenia. Muszą jednak pamiętać, że zawarta ugoda jest ostateczna.

Służebność gruntowa polega często na obowiązku umożliwienia przejazdu na sąsiednią działkę. Podstawowym sposobem powstania służebności gruntowej jest umowa albo orzeczenie sądu. Czy jednak takie prawo można nabyć również poprzez zasiedzenie?

Wyzbycie się składników majątku, tak by powód nie mógł uzyskać na nich zabezpieczenia roszczenia dochodzonego przed sądem, może być uznane za przestępstwo – nawet jeżeli nie zostało jeszcze wydane orzeczenie stwierdzające istnienie obowiązku dłużnika.

Nawet jeśli sprawa została załatwiona od strony merytorycznej, sąd administracyjny i tak oceni przewlekłość postępowania – przypomniał niedawno NSA. Jest to istotne dla potencjalnych roszczeń odszkodowawczych stron za przewlekłe działanie urzędów.

Punktem wyjścia do ustalania odpowiedzialności za zanieczyszczenie gleby lub ziemi jest ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Nie każde jednak zanieczyszczenie będzie powodowało odpowiedzialność na podstawie przepisów tej ustawy.