Transport | Co do zasady

Transport drogowy

Jest to jedna z najbardziej uregulowanych prawnie dziedzin działalności człowieka. Na gruncie prawa krajowego dziedzinę tę regulują w szczególności Ustawa o transporcie drogowym oraz Ustawa Prawo przewozowe, natomiast na gruncie międzynarodowym Konwencja wiedeńska o ruchu drogowym.

Usługi transportowe świadczone są przez przewoźników drogowych. Podjęcie i wykonywanie transportu drogowego wymaga uzyskania odpowiedniej licencji na wykonywanie transportu drogowego, jak również posiadania certyfikatu kompetencji zawodowych potwierdzających posiadanie wiedzy i praktyki niezbędnych do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego.

Nad prawidłowością wykonywania usług transportowych czuwa Inspekcja Transportu Drogowego. Została ona utworzona w celu kontroli przestrzegania przepisów w zakresie transportu drogowego i niezarobkowego krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego wykonywanego pojazdami samochodowymi.

Transport drogowy stanowi rozwiniętą sferę gospodarki, szczegółowo uregulowaną prawnie w zakresie bezpieczeństwa świadczenia usług, standardów ich świadczenia, a także wymogów dotyczących zatrudnienia i ewidencji.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym; ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe.

Transport kolejowy

Eksploatacją pociągów zajmuje się przewoźnik kolejowy, a utrzymaniem linii i organizacją ruchu zarządca infrastruktury kolejowej. Przewóz osób i towarów wykonywany jest przez przewoźników kolejowych na udostępnianej przez zarządcę infrastrukturze. Warunkiem koniecznym, chociaż nie jedynym do rozpoczęcia działalności związanej z wykonywaniem przewozów kolejowych jest uzyskanie licencji. Licencję wydaje Prezes Urzędu Transportu Kolejowego zgodnie z procedurą określoną w Ustawie o transporcie kolejowym. Zarówno przewoźnicy, zarządcy infrastruktury, jak i użytkownicy bocznic kolejowych są zobowiązani do spełniania standardów bezpieczeństwa, stąd muszą pozytywnie przejść proces certyfikacji bezpieczeństwa. Co do zasady dokumentem uprawniającym przewoźnika kolejowego do uzyskania dostępu do infrastruktury jest certyfikat bezpieczeństwa, natomiast dokumentem uprawniającym zarządcę do zarządzania infrastrukturą kolejową jest autoryzacja bezpieczeństwa. Ponadto przewoźnicy kolejowi, zarządcy infrastruktury oraz użytkownicy bocznicy kolejowej, w przypadku gdy po raz pierwszy korzystają z danego typu budowli i urządzeń przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego lub typu pojazdów kolejowych, ubiegają się o świadectwo dopuszczenia do eksploatacji. Podmioty te muszą również posiadać świadectwa sprawności technicznej pojazdów kolejowych, gdyż to jest warunkiem dopuszczenia pojazdu kolejowego do eksploatacji, a także spełniać szereg innych wymogów związanych z taborem kolejowym.

Prowadzenie ruchu odbywa się zgodnie z rozkładem jazdy na podstawie złożonych przez przewoźników wniosków o przydział tras.

Procedury związane z prowadzeniem ruchu i udostępnianiem infrastruktury kolejowej na gruncie prawa polskiego są co do zasady uregulowane w Ustawie o transporcie kolejowym, a postępowania są prowadzone przed Urzędem Transportu Kolejowego. Na gruncie prawa europejskiego odpowiednie regulacje znajdują się w tzw. I, II i III pakiecie kolejowym.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym; rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej.

Transport lotniczy

Transport lotniczy odbywa z wykorzystaniem zaawansowanych technologicznie środków lokomocji, nawigacji i obsługi naziemnej oraz wymaga zaangażowania znacznego kapitału finansowego, a także wysoko wykwalifikowanej kadry.

Stosunki prawne z zakresu lotnictwa cywilnego regulują przede wszystkim przepisy Prawa lotniczego. Przedsiębiorca zamierzający wykonywać działalność gospodarczą w zakresie przewozów lotniczych powinien złożyć do Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego wniosek o udzielenie koncesji. Zgodnie z art. 4 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1008/2008 główne miejsce działalności przedsiębiorcy ubiegającego się o wydanie koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przewozu lotniczego musi znajdować się w tym państwie członkowskim UE, którego organ wydaje koncesję. Wykonywanie przewozów lotniczych oddzielnie lub w połączeniu z każdą inną działalnością handlową przy użyciu statku powietrznego lub z naprawą i konserwacją statków powietrznych powinno przy tym stanowić podstawową działalność gospodarczą tego przedsiębiorcy.

Oprócz koncesji polski przewoźnik lotniczy musi posiadać certyfikat oraz powinien wystąpić z wnioskiem o udzielenie upoważnienia od Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego na wykonywanie przewozu regularnego lub serii przewozów nieregularnych na określonych trasach lub obszarach. Takie upoważnienie jest wymagane również wobec przedsiębiorcy zagranicznego z państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Zgodnie z ustawą Prawo lotnicze obcy przewoźnik lotniczy może wykonywać międzynarodowe regularne przewozy lotnicze pasażerów, bagażu, towarów i poczty do lub z Rzeczpospolitej Polskiej po uzyskaniu zezwolenia Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego. W przypadku, gdy wymagają tego umowy międzynarodowe, obcy przewoźnik lotniczy powinien być wyznaczony do wykonywania przewozów lotniczych na określonych trasach lub obszarach oraz odpowiednio certyfikowany przez właściwy organ państwa, w którym jest koncesjonowany. Wydanie zezwolenia eksploatacyjnego przez Prezesa Urzędu podlega opłacie lotniczej.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 3 lipca 2001 r. Prawo lotnicze.